Hà Nội và tràn đi khắp các làng các chợ. Những gạch chéo, những ngôi sao
đánh dấu các vùng giải phóng cứ một ngày một mở rộng trên bản đồ Bắc
Bộ in ở báo Cứu quốc. Trên các đường số 1, số 5 và đường các tỉnh Nam
Định, Thái Bình, Hưng Yên, nông dân nghèo đói còn sống sót sau trận đói
giết hàng hai triệu người, đã lũ lượt trở về quê hương làng mạc gặt hái cày
cấy và tham gia vào phong trào cứu quốc. Cả Hà Nội âm ỉ, rần rật, nung
nấu... Con sông Hồng ở bên kia đường trước cửa nhà tôi ngồi viết càng
cuồn cuộn, ì ầm phù sa nước lũ. Chiều chiều, các đỉnh Tam Đảo, Ba Vì
mây trắng lung linh, rực rỡ, vang âm như có cờ bay, quân trẩy, súng dậy,
ngựa reo... Hà Nội như một ngọn núi lửa rình phụt...
Buổi chiều xám của tôi viết một lần, rồi hai lần, rồi ba lần bản thảo.
Tôi tung hoành ngọn bút như chưa bao giờ được như thế. Lần chép sạch sẽ
cuối cùng để gửi đã xong. Buổi chiều xám đăng lên Tiền phong, tôi không
ứa nước mắt như những năm tôi bắt đầu vào đời văn, khi xong những
truyện ngắn, tiểu thuyết mà tôi đặt hết hy vọng của mình vào. Nhưng mà
nước mắt vẫn vỡ ra ở trong lòng tôi. Tôi vừa nghe thấy nước mắt rỉ mặn
trong người, vừa cất thầm lên những tiếng hát, vừa nghe dội lại rùng rùng,
vang chuyển không biết bao nhiêu tiếng hát...
XI. VỀ LỰC LƯỢNG SÁNG TÁC VĂN HỌC TRẺ
Quả là trong phong trào văn học hiện nay đang hình thành một lực
lượng những cây bút trẻ. Không trẻ sao được, tuổi đời của anh chị em đều
từ mười tám đến ba mươi. Ấy là không kể có một bạn làm thơ được nhiều
người khen ngợi mới trên mười tuổi. Trẻ quá đi ấy chứ!
Anh chị em rất khỏe. Chả khỏe mà ở đâu cũng thấy viết, cũng viết
được. Tuyến lửa, dưới bom đạn máy bay tàu chiến nhung nhúc của đế quốc
Mỹ. Rừng sâu núi thẳm. Sóng gió biển khơi mênh mang chân trời. Cồn cát
đồi bãi bỏng cháy gió Lào. Hầm địa đạo như bát quái trận đồ. Nhà máy,
hầm mỏ, công trường, mục tiêu điên cuồng hủy diệt của địch. Đồng ruộng,
nhà thương, trường học, phòng thí nghiệm, nhà ga, cầu cống, trạm xe, lán
