Thấm thoắt nó lên bốn mà con mẹ nó thì hai mươi nhăm tuổi rồi!
Ngày nào con mẹ nó còn mười sáu mười bẩy, và nhà mẹ con còn là chỗ các
anh ấy đi đi về về. Anh nào cũng mến con mẹ nó nhưng chỉ hỏi chuyện con
mẹ nó được câu trước câu sau là con mẹ nó đã chạy biến đi. Mẹ có động
giở đến sách, nhất là các anh ấy có bảo học thì không làm sao cậy được
răng con mẹ nó ra. Gan chí mề mà đến cái học thì lại sợ, lại dát! Đã thế lại
hay tò mò. Tài liệu của các anh ấy gửi thì mẹ giấu đâu cũng biết. Nhưng lại
được cái kín đáo. Biết thì biết nhưng không bao giờ động chạm đến. Cái lần
bão và lần cháy nhà, không có con mẹ nó thì làm sao bà trèo lên nóc nhà
mà gỡ, mà chạy kịp?... Phải! Bảy năm rồi đấy! Bảy năm! Đã tưởng những...
Toàn những án ghê người. Hai mươi năm... chung thân... khổ sai... cấm
cố... Chúng nó cố tình tuyệt diệt người mình... Chúng nó cùm kẹp tra tấn tù
đày anh em như thế để không còn ai dám đấu tranh, cứ chịu mãi bóc lột đè
nén, cho các thằng chủ thì cứ giàu có mãi lên, các thằng từ toàn quyền,
thống sứ, đến quan tòa mật thám thì cứ nay lên trật này mai lên trật khác,
lương bổng gửi về Tây tha hồ mà xây lầu nọ tòa kia, vợ con sung sướng.
Hừ! Chúng mày khủng bố dã man thế chứ hơn thế nữa cũng không dập tắt
được phong trào, được cách mạng đâu!... Xã hội này là do mồ hôi nước mắt
của giai cấp chúng tao thì rồi phải về tay giai cấp chúng tao chứ. Nghĩ như
thế không phải vì ghen tiền, ghen của, thèm ăn, thèm chơi như chúng mày
đâu! Đó là tình là lý của chúng tao. Chính tay những kẻ chịu thương chịu
khó, đói rách lầm than làm ra từ hột gạo, thước vải đến tất cả lâu đài thành
phố ở hoàn cầu này mà lại chịu cơ hàn tủi nhục thì có phải là trái ngược
không? Còn những người hết lòng hết sức làm việc vì dân vì nước mà chịu
tội chịu chết như thế có ai oán nhân tâm không?!
Bà cụ Xim lại nghĩ đến mỗi lần có việc phải đi qua cổng đề lao hay
qua cầu Carông. Tuy buổi sáng hôm đó bà cụ không được đến đây mà xem
chúng nó đặt máy chém các anh ấy, bà cụ chỉ nghe người ta nói lại thôi, bà
cụ cũng đủ thắt ruột thắt gan lại. Chúng nó đã cùm kẹp tra tấn các anh ấy
đến chỉ còn da bọc xương, kết án xử tử rồi, mà vẫn còn cho cố đạo vào dụ
các anh ấy xưng tội lúc ra cổng máy chém. Cái khung máy chém cao như
