người. Lần này thì Cam chạy thật, Cam chạy quặt ra lối đường Lạc Viên để
xem quang cảnh nhà Máy tơ và dưới xóm thợ ra sao.
Chiều nay quang giời và đèn phố đã bật. Nhưng chung quanh khu Máy
tơ, từ dãy phố ngoài xóm Lạc Viên, đường ra chùa Đỏ, Máy chai, đến
đường ra trại Anhtăngđăng và Sáu Kho, đều tối lạnh thế nào ấy. Nhìn vào
máy tơ, trong đấy còn mờ mờ lặng heo lặng hút hơn. Một bên cổng đã
đóng. Người Tây đen già khăn quấn thừng vẫn cắp cái gậy song ở nách
đứng nhìn quăm quắm. Không hiểu lão chờ đón người ra vào, nghe ngóng
tình hình cho chủ sở, hay nhìn bóng chiều, nhìn cát bụi xào xạo bay với lá
khô ở rệ đường? Không còn đội xếp Tây. Lão cút lít râu ghi đông cũng
được đeo súng lục nhưng là cái bao da độn giẻ đi đi lại lại ở bờ hè với hai
cút lít trẻ mọi ngày vẫn chực ở cổng sau Sáu Kho chõm hàng lậu.
Cam vừa như là con dê non vừa như là con báo đen ở trước một cảnh
vật mới lạ bỗng dựng lên ở trước mặt.
Cam thấy chợn chợn mà vẫn cứ bước. Cam đi hẳn sang bên bờ đường
bãi cỏ trước nhà máy. Cam cố hết sức nhìn sâu vào trong đó. Cam chỉ càng
thấy ánh đèn như chết sau những khung cửa im lìm, còn những tiếng u u
vẳng ra không phải là tiếng máy mà là tiếng âm của gió hút ra. Cam nghĩ:
"Cuộc đấu tranh lớn này, không những chủ sở mà phải cả đốc lý, có khi cả
những Tây gỉ Tây gì ở trên Hà Nội, ở bên Tây mới giải quyết xong. Còn
phía ta thì phải là những đại biểu cứng lắm! Hơn bốn nghìn vừa cu li vừa
thợ, toàn thể nhà máy đình công, thì phải bao nhiêu đại biểu đây? Và những
ai làm đại biểu cuộc đình công này? Còn các báo của ta trên Hà Nội, anh
em ta ở sở mỏ các nơi, chuyến này ủng hộ đấu tranh cũng phải giỏi lắm,
mạnh lắm!"
Cam đi qua cả mặt tên cút lít râu ghi đông xe đạp. Tuy Cam lạnh nét
mặt đi như chú trẻ con đi làm trên phố về muộn tầm nhưng Cam vẫn liếc
nhìn sắc mặt lão nọ và cái bao súng của lão.
