Kín tiếng là giúp nước...
Ở tất cả những bàn uống rượu và chỗ đánh bi a đánh xúc xắc cá ngựa,
đều có những bình nhổ, những lọ hoa, những thùng rác kẻ những dòng chữ
trên đây và vẽ các kiểu mặt của Hítle với dúm tóc cun cút phẩy bên trán,
núm ria con đỉa quệt trên mồm, và cái mồm thì bặm lại gân guốc, hai tai
vểnh như hai tai chó béc giê. Ba bức tranh in màu, nền cờ tam tài phất phới
trên những họng súng đại bác, lưỡi lê, có hình nước Pháp, có hình bà đầm
xòe và cả hình xứ Đông Dương, dán ở quầy bàn rượu nhận tiền, ở chỗ hòm
kèn hát và ở cửa ra vào, cổ động cho sự hùng cường của đế quốc Đại Pháp,
sự giỏi giang của quân lính Đại Pháp và sự thịnh vượng yên vui của xứ
thuộc địa bảo hộ.
Trước cửa ôten Y Lan không có ô tô, nhưng xe tay, các hàng thuốc lá,
hàng tranh ảnh và các đám ăn mày, trẻ con kiếm chác lại đông hơn ở trước
hai khách sạn Thượng Hải và Tân Á. Đèn trong nhà không lắp chao phòng
thủ, cứ sáng trưng, sáng chói ra cả ngoài hè.
Ông cháu Vy lớn đi trong đám người làm nhà máy về tầm qua quãng
đường nọ. Cũng như họ, ông cháu Vy lớn luôn luôn phải men vào sát bờ
đường để nhường lối phóng cho các xe ô tô hòm đi nghỉ mát Đồ Sơn và
những cam nhông Mỹ chở khí giới hàng hóa bán cho Tưởng Giới Thạch.
Cứ mỗi lần các xe ô tô nọ vút qua, mùi thuốc lá Ănglê, mùi nước hoa phấn
sáp, mùi kẹo bánh lại sực lên. Đèn phố đã bật. Hai ông cháu Vy lớn càng
phải rảo bước, càng phải chen chúc, càng phải luôn luôn tránh các xe cộ
qua lại. Trong chiếc chụp vỏ ngoài sơn đen, lòng chụp khuýp hẳn lại chỉ để
rọi xuống mặt đường một khoảng tròn bằng cái đĩa, ánh sáng điện càng bị
vẩn đục vì bóng chiều. Phố xá càng mờ mịt thêm vì khói. Khói của các lò,
các ống khói nhà máy, các tàu to.
Sắp đến hàng bán lòng gà, lòng vịt và đầu gà đầu vịt quay cho các
người lam lũ về tầm chiều muộn, Vy lớn đương hí húi buộc lại chiếc giày bị
người đi sau giẫm phải gót làm tụt đứt cả dây, và đương nhớn nhác định gọi
