Bây giờ đến lượt Thanh ngượng nghịu, hơn nữa, gần như xấu hổ. Câu
nói sẽ sàng mà thấm như sương tuyết. Thanh cúi mặt, ngón tay đập nhẹ nhẹ
lên trang sách. Nhưng không phải chỉ có Thanh bối rối vì nghĩ ngợi. Cả
Dâng nữa. Một năm nay Dâng càng có dịp theo dõi Thanh. Từ mùa hè năm
ngoái, Thanh bỏ dứt việc đi giao và kiểm hàng ở mấy nhà đại lý cho hãng
buôn chè buôn sơn trên Hà Nội, về hẳn Hải Phòng, thì Dâng thấy Thanh
còn chín chắn hơn trước. Mặc dầu, đôi lúc Thanh có vẻ buồn và trong đôi
câu nói xem chừng nặng nề chán nản nhưng rồi Thanh lại càng lặng lẽ,
miệt mài xem sách, xem báo, lắm ngày chẳng chịu ra khỏi đầu ngõ. Mặc
dầu như thế, đối với Dâng, Thanh vẫn vồn vã, ân cần, và, nếu Dâng có hỏi
điều này nhẽ kia, tin tức và các chuyện thời sự thì Thanh vẫn phân giải một
cách kỹ càng và tích cực.
Trước sau như một, Thanh vẫn tỏ ra không bao giờ công nhận những
cảnh tàn ác bất công, những sự áp bức bóc lột đang diễn ra ở chung quanh,
cũng như Thanh vẫn chủ trương, một ai kia đã có ý thức như thế mà lại cứ
chịu để tồn tại thêm sự trái ngược đó, không tìm mọi cách, mọi đường hành
động để trừ bỏ nó đi, thì không những không phải là người trung thực, đáng
sống, mà còn là một kẻ hèn hạ, thảm bại! Cũng như một ai kia muốn cố giữ
cho nhân phẩm, cho lương tâm, cho đời sống của mình trong sạch mà cứ
hàng ngày làm việc ăn ngủ và ngoi ngóp trong các cảnh bẩn thỉu, tội lỗi,
gian ác.... thì thế nào cũng có ngày không còn giữ được mình, không còn là
mình nữa. Nhất là đã hiểu biết như thế, đã tâm niệm như thế mà cứ ngồi
yên và nhìn những người khác hành động, đấu tranh và hy sinh nữa, thì
cũng là một hạng bóc lột, một quân ăn cắp!
Dâng còn dò hỏi được thêm, ngoài nhóm học sinh mà Thanh tuyên
truyền năm xưa đến nay thành cơ sở của trường Sông Lấp, Thanh đã có
thời kỳ liên lạc với Sơn, và chính Sơn cũng báo cáo với cả Xim cho Dâng
tích cực điều tra thêm về Thanh, để có thể thì cho Sơn chắp mối hẳn với
Thanh, hay giới thiệu Thanh sinh hoạt cùng mấy thanh niên, học sinh có
cảm tình với cách mạng, ở gần xóm đấy! Dâng còn biết được, Thanh không
