mũ mà chỉ bịt vuông mùi soa hay khăn mặt, đang cuốc, đang xúc đá sỏi,
đất, làm cỏ vê cũng như tù... Mấy thằng mồ hôi như tắm chạy xồ ra mở he
hé cái nút gỗ quấn vải ở thùng nước mà uống hưng hức hừng hực, nhiều lúc
nước phụt tối tăm cả mặt mày...
Lý nheo nheo mắt ngước nhìn những ngọn thông và trời mây. Nắng
nhoi nhói nhay nháy. Từng đám mây bông to hơn quả núi, lúc nghiêng
nghiêng chúc chúc, lúc giăng dài nổi bồng lên, lúc mở rỗng ra, sáng lòa,
xanh hút rồi lại sáng lòa. Hình như mặt biển xa kia đang đón những lớp
mây ấy đổ xuống, và từ những đợt sóng chói chang, biển dội lại mặt trời.
Bao nhiêu trưa nắng như trưa nay Lý đã đứng gác, hay đi theo tù cỏ
vê, hay cũng làm cỏ vê ở những đường đồi, đường biển như thế này. Nhưng
rồi đây, chỉ mai kia thôi, Lý sẽ không bao giờ quay lại cái đời ấy nữa!
"Cái đời mày đã chạy khốn chạy khổ theo tây giám binh, những tưởng
chết phí chết hoài vì đạn của quân Nhật và cả đạn của chính quân Pháp nhà
mày kéo nhau bỏ chạy bắn hoáng!...
"Rồi dù có cầm roi có vác súng đi coi và được ăn xôi, kẹo lạc của nhà
pha, nhưng vẫn cứ phải hết lo tù trốn lại đến tù cướp súng, tù phá đề lao,
cướp đồn cướp trại mà quan ra lệnh ô phơ (6)dù họ chỉ tay không, đeo
xiềng, nhốt chặt hàng trăm người trong buồng cưa sắt mấy lớp khóa kỹ rồi
khi nghe ô phơ thì cũng cứ bắn, cứ bắn..."
-----
(6) Nổ súng.
Không! Lý sẽ bắn! Nhưng mũi súng của Lý sẽ bắn lên đồn kia, vào
trại kia. Rồi bắn cả vào các đồn, các trại, các đám quân Nhật, quân Pháp
cùng với cô Xim, anh Cam, cậu Thanh, chú Cao, bác Vy, Chấn là những kẻ
cùng nghèo khổ, từng sống với Lý và nhiều người đã phải tù đày bấy lâu.
Cùng với họ, Lý có thể tin cậy chắc chắn rằng tất cả sự no ấm, tự do, hạnh
