Bạn càng kích động trong hành vi của mình - càng vặn núm điều chỉnh
quyết liệt - thì càng mất nhiều thời gian để đạt đến nhiệt độ mong muốn.
Đó là một trong những bài học của vòng lặp cân bằng kèm theo sự trễ nhịp:
hành động kích động thường tạo ra điều ngược lại với dự định. Nó tạo ra sự
không ổn định và sự dao động, thay vì đưa bạn nhanh chóng đến mục tiêu
đã đặt ra.
Sự trễ nhịp cũng không kém phần khó hiểu trong những vòng lặp tăng
cường. Ví dụ trong cuộc chiến chống khủng bố, mỗi bên nhận thấy chính
mình có lợi thế từ việc mở rộng hoạt động của mình bởi vì sự trễ nhịp trong
phản ứng của phía bên kia. Sự trễ nhịp đó có thể kéo dài vài ngày đến vài
tháng, thậm chí vài năm, bởi vì cần phải có thời gian để thu thập những
nguồn lực cho vòng tròn tấn công tiếp theo. Lợi thế tạm thời nhận thấy đó
đã phần nào giữ cho tiến trình leo thang tiếp diễn. Nếu mỗi bên có thể phản
ứng ngay tức thì với sự lớn mạnh của đối phương, động cơ để tiếp tục xây
dựng lực lượng có thể trở thành số không.
Quan điểm hệ thống thường hướng về cái nhìn dài hạn. Đó là lý do sự
trễ nhịp và vòng lặp phản hồi có ý nghĩa quan trọng. Trong ngắn hạn, bạn
có thể thường bỏ qua chúng; chúng không có tầm quan trọng. Chúng chỉ
quay trở lại ám ảnh bạn trong dài hạn.
Tất cả phản hồi tăng cường, phản hồi cân bằng và sự trễ nhịp đều khá
đơn giản. Chúng tự hình thành như những viên gạch nền tảng của “nguyên
mẫu hệ thống” (systems archetypes) - những cấu trúc tinh vi hơn luôn tái
diễn hết lần này đến lần khác trong cuộc sống đời tư và trong công việc của
chúng ta.
