CHƯƠNG 6: KHUÔN MẪU TỰ NHIÊN: NHẬN
DẠNG CÁC MÔ HÌNH ĐIỀU CHỈNH SỰ KIỆN
Vài năm trước, tôi chứng kiến một tai nạn bi kịch trong chuyến du lịch
bằng thuyền đến Maine vào đầu mùa xuân. Chúng tôi đã đến một con đập
nhỏ, và dừng ở bến để chuyển qua thuyền khác. Một nhóm thứ hai đến, và
một thanh niên say rượu quyết định chèo qua con đập bằng bè cao su.
Chiếc bè lật nhào khi đi qua con đập, anh ta rơi xuống làn nước lạnh cóng.
Không thể với tới để cứu anh ta, chúng tôi kinh hoàng nhìn theo khi anh ta
chống cự liều lĩnh để bơi xuôi dòng vượt qua vùng nước xoáy ở chân đập.
Nỗ lực của anh ta kéo dài chỉ vài phút, rồi anh ta chết vì lạnh. Ngay tức thì,
cơ thể bất động của anh ta chìm vào vòng nước xoáy. Vài giây sau, nó nổi
lên ở cách xa khoảng chín mét xuôi theo dòng nước, thoát khỏi vùng nước
xoáy ở chân đập. Điều mà anh ta đã cố gắng vô ích để nhắm đến trong
những khoảng khắc cuối cùng của đời mình, thì dòng nước đã làm thay, chỉ
vài giây sau khi anh ta đã chết. Trớ trêu thay, chính sự chống trả kịch liệt
của anh ta với sức mạnh dòng nước ở chân đập đã giết chết anh ta. Anh ta
không biết rằng cách duy nhất để thoát ra lại khác thường như vậy. Nếu
không cố gắng giữ đầu nổi trên mặt nước, mà thay vào đó lặn xuống theo
luồng nước chảy xuôi dòng, anh ta có thể đã sống sót.
Câu chuyện bi kịch này minh họa sự cần thiết của tầm nhìn hệ thống,
đã được nêu ra trong trò chơi bia ở chương 3, và một lần nữa trong cuộc
chiến chống khủng bố ở chương 5. Chúng ta bị giam cầm bởi những cấu
trúc mà mình không nhận ra. Ngược lại, học tìm hiểu cấu trúc (mà chúng ta
vận hành bên trong nó) khởi đầu một tiến trình giải thoát chính mình khỏi
những nguồn lực chưa được khám phá trước đây. Nhờ đó chúng ta nắm
vững khả năng làm việc với chúng và thay đổi chúng.
