nhiều tác giả
Nguyễn Trãi
Tiểu sử
Nguyễn Trãi sinh năm 1380, hiệu là Ức Trai, quê ở Chi Ngại (Chí Linh,
Hải Dương) sau dời về Nhị Khê (Thường Tín, Hà Tây). Cha là Nguyễn Phi
Khanh, một học trò nghèo, học giỏi, đỗ thái học sinh (tiến sĩ). Mẹ là Trần
Thị Thái, con Trần Nguyên Đán, một qúy tộc đời Trần.
Lên sáu tuổi, mất mẹ, lên mười tuổi, ông ngoại qua đời, ông về ở Nhị Khê,
nơi cha dạy học. Năm hai mươi tuổi, năm 1400, ông đỗ thái học sinh và hai
cha con cùng ra làm quan với nhà Hồ. Năm 1407, giặc Minh cướp nước tạ
Nguyễn Phi Khanh bị chúng đưa sang Trung Quốc. Nguyễn Trãi và một
người em đi theo chăm sóc. Nghe lời cha khuyên , ông trở về, nhưng bị
quân Minh bắt giữ. Sau đó, ông tìm theo Lê Lợi. Suốt mười năm chiến đấu,
ông đã góp công lớn vào chiến thắng vẻ vang của dân tộc.
Đầu năm 1428, quét sạch quân thù, ông hăm hở bắt tay vào xây dựng lại
nước nhà thì bỗng dưng bị nghi oan và bắt giam. Sau đó ông được tha,
nhưng không còn được tin cậy như trước. Ông buồn, xin về Côn Sơn. Đó là
vào những năm 1438 - 1440. Năm 1440, Lê Thái Tông mời ông trở lại làm
việc và giao cho nhiều công việc quan trọng. Ông đang hăng hái giúp vua
thì xảy ra vụ nhà vua chết đột ngột ở Trại Vải (Lệ Chi Viên, Bắc Ninh).
Vốn chứa thù từ lâu đối với Nguyễn Trãi, bọn gian tà ở triều đình vu cho
ông âm mưu giết vua, khép vào tội phải giết cả ba họ năm 1442.
Nỗi oan tày trời ấy, hơn hai mươi năm sau, 1464, Lê Thánh Tông mới giải
tỏa, rồi cho sưu tầm lại thơ văn ông và tìm người con trai sống sót cho làm
quan.
Nhìn chung, ở cuộc đời Nguyễn Trãi nổi lên hai điêm cơ bản sau:
Nguyễn Trãi là bậc đại anh hùng dân tộc và là một nhân vật toàn tài hiếm
có của lịch sử Việt Nam trong thời đại phong kiến. O*? Nguyễn Trãi có
một nhà chính trị, một nhà quân sự, một nhà ngoại giao, một nhà văn hóa,
một nhà văn, một nhà tho* tầm cỡ kiệt xuất.
Nhưng Nguyễn Trãi cũng là một người đã phải chiụ những oan khiên thảm
