Nhà thờ cổ Amsterdam: Thứ Ba, ngày Mười bốn tháng Giêng, năm
1687.
Tưởng đâu đám tang sẽ diễn ra trong lặng lẽ vì người chết chẳng
có bạn bè gì. Nhưng ở Amsterdam, lời nói là nước, chúng tràn vào tai
người ta rồi ứ lại đấy, thế nên ở góc phía đông của nhà thờ người đông
nghịt. Từ chỗ ngồi trong khu vực của đội hợp xướng, cô quan sát cảnh
tượng diễn ra trước mắt khi những thành viên trong phường hội cùng
các bà vợ của họ tiến đến gần huyệt mộ hệt như đàn kiến nhốn nháo
bò về phía có mật ong. Kế sau đó là đám nhân viên VOC và cánh
thuyền trưởng, những thành viên hội đồng quản trị, thợ làm bánh, và
ông ta, vẫn chiếc mũ rộng vành cố hữu. Cô cố thương xót ông ta.
Không giống như sự căm ghét, thương xót là thứ tình cảm có thể
cho vào hộp và cất đi.
Mái nhà được quét sơn của nhà thờ - thứ duy nhất mà những nhà
cải cách tôn giáo chưa đánh sập, cao vút lên phía trên họ hệt như phần
thân bị lật úp của một con tàu khổng lồ. Đó là tấm gương soi của linh
hồn thành phố; hình ảnh Chúa Jesus trong buổi phán xét được khắc
họa trên những cái dầm cổ, trên tay Ngài là thanh gươm và bông hoa
loa kèn, một chiếc thuyền vàng rẽ sóng, Đức mẹ đồng trinh ngự trên
mảnh trăng lưỡi liềm. Lật nắp thi âm
cạnh lên, cô chạm những ngón tay run rẩy vào hình ảnh khắc nổi trên
mặt gỗ. Hình ảnh thể hiện sự nhẹ nhõm của của một người đại tiện ra
một bao tiền, nét mặt thoáng đau đớn. Điều gì đã thay đổi? Cô nghĩ.
Ngay cả người chết cũng có mặt ngày hôm nay, những nắp mộ
cất giấu lớp lớp thi thể ngay dưới chân đám người đưa tang, xương
trắng lẫn cùng với cát bụi. Bên dưới sàn là những hàm răng phụ nữ,
khung xương chậu của một lái buôn, khung xương ức rỗng toác của
một nhà quý tộc béo núc. Ngoài ra, còn có những thi hài nhỏ xíu, vài
cái không lớn hơn ổ bánh mì là mấy. Chứng kiến cách người ta nhìn
