Xót mình vẫn là khách trong tù
Chưa được đích thân ra nơi chiến trường.
Dịch thơ:
Thà chết chẳng cam nô lệ mãi,
Tung bay cờ nghĩa khắp trăm miền;
Xót mình giam hãm trong tù ngục,
Chưa được xông ra giữa trận tiền. (1)
NAM TRÂN dịch
CHƯA ĐƯỢC XÔNG RA GIỮA TRẬN TIỀN
Bài thơ Việt hữu tao động (Việt Nam có bạo động) Bác viết sau khi
đọc báo Ung Ninh, báo này đưa lại tin của Xích đạo tấn ngày 14-11-1942
nói về các cuộc nổi dậy chống Pháp, chống Nhật đang nổ ra ở Việt Nam.
Việt Nam đã bị thực dân Pháp xâm lược thống trị gần 80 năm. Nay,
tháng 9-1940, phát xít Nhật lại xâm lược nước ta. Nhân dân Việt Nam
quyết không chịu sống dưới hai tầng áp bức của thực dân Pháp và phát xít
Nhật đã liên tục đứng lên đấu tranh vũ trang. Từ năm 1940, các cuộc khởi
nghĩa liên tiếp bùng nổ. Tháng 9-1940, khởi nghĩa Bắc Sơn, tháng 11-1940,
khởi nghĩa Đô Lương, tháng 1-1941, khởi nghĩa Nam Kỳ, nhưng các cuộc
khởi nghĩa đều thất bại. Tháng 5-1941, dưới sự lãnh đạo của Đảng Cộng
sản Việt Nam và Bác Hồ, Mặt trận Việt Minh ra đời, giương cao ngọn cờ
đoàn kết toàn dân, tiến hành các cuộc đấu tranh vũ trang, triển khai đấu
tranh du kích, chuẩn bị tiến tới Tổng khởi nghĩa. Những năm 1942, 1943,
các cuộc nổi dậy vũ trang chống Pháp, Nhật nổ ra mạnh mẽ ở nhiều địa
phương như Lạng Sơn, Cao Bằng, Thái Nguyên. Báo chí trong và ngoài
