Tập thơ Nhật ký trong tù ra đời đã trở thành một hiện tượng văn học
đặc biệt. Đến nay tập thơ đã được tái bản nhiều lần, được dịch và phổ biến
ở một số nước. Nhiều công trình nghiên cứu, phân tích, tiếp cận ở nhiều
góc độ khác nhau với những cách thức khác nhau của các tác giả trong và
ngoài nước, đều cùng một mục đích: tìm hiểu, khám phá cái hay, cái đẹp,
cái độc đáo của thơ Bác; khẳng định những đóng góp to lớn của Nhật ký
trong tù trong gia tài thơ ca Việt Nam; rút ra những bài học bổ ích cho cuộc
sống hiện tại. Tất cả đều chung một nhận định: Tập thơ Nhật ký trong tù
bất hủ mãi mãi sống cùng thời gian năm tháng.
Riêng về bình giảng, phân tích các bài thơ trong tập Nhật ký trong tù,
theo thống kê của chúng tôi, trên các sách báo Trung ương và địa phương
đã bình, phân tích 39 bài, một số bài thơ khác được trích dẫn và bình luận
trong các công trình nghiên cứu, tiểu luận, bài viết về Nhật ký trong tù và
về thơ ca của Bác.
Với niềm đam mê thơ Bác, chúng tôi đã chuyên tâm nghiên cứu và
thẩm bình thơ Bác từ năm 1973 đến năm 2013 này, tròn 40 năm, và đã hoàn
thành việc thẩm bình toàn bộ 133 bài thơ của Nhật ký trong tù.
Trong tập sách Nhật ký trong tù và lời bình này, chúng tôi không đưa
vào sách 39 bài thơ đã bình và một số bài bình khác chúng tôi đã in trên các
sách báo mà chỉ đưa những bài bình các bài thơ chưa ai bình và chọn một
số bài thể hiện tư tưởng chính của Nhật ký trong tù để thấy sự nhất quán
của cả tập thơ. Về thẩm bình toàn bộ Nhật ký trong tù chúng tôi sẽ công bố
thời gian tới.
Bình thơ Bác có cái dễ và cái khó. Dễ vì thơ Bác giản dị, dễ hiểu; khó
vì thơ Bác hàm súc, tinh tế, ẩn nhiều ý tưởng, lung linh nhiều mặt, nhiều
chiều của thực tế đời sống và tư tưởng tình cảm, tâm hồn tác giả. Cho nên
bình thơ phải cố gắng tìm cho được cái thần của bài thơ. Lại nữa, cách tiếp
cận thơ cũng đa dạng, phong phú nên chúng tôi rất mong nhận được ý kiến
