XII
THÀNH THỊ VÀ NÔNG THÔN
Ở São Paulo, ta có thể mải mê với môn dân tộc học ngày Chủ nhật. Không
phải với những người Anh-điêng ở ngoại ô mà người ta đã hứa hão với tôi, bởi
vùng ngoại ô đều toàn dân Syrie hay Italie, và vật lạ dân tộc học gần nhất, cách
mười lăm kilomet, là một ngôi làng nguyên thủy mà các cư dân ăn mặc rách
rưới, do mái tóc vàng hoe và đôi mắt xanh lơ, đã để lộ một nguồn gốc Germain
mới đây, vì chính là vào khoảng năm 1820 các nhóm thực dân người Ðức đã
tới cư trú trong những vùng ít nhiệt đới nhất của xứ sở. Tại đây, có thể nói họ
đã hòa nhập và biến mất vào khối nông dân khốn khổ địa phương, nhưng quá
về phía Nam, trong vùng Santa Catarina, các thành phố nhỏ Joinville và
Blunenau vẫn lưu giữ dưới rặng cây bách tán một khung cảnh của thế kỷ trước:
những đường phố, hai bên là những ngôi nhà mái dốc đứng, mang những cái
tên Đức; ở đó người ta dùng thứ ngôn ngữ duy nhất ấy. Trên hàng hiên của các
quán bia, các cụ già râu quai nón hay râu chòm hú những chiếc tẩu thuốc dài,
có nõ điếu bằng sứ.
Xung quanh São Paulo, cũng có rất nhiều người Nhật, những người này khó
tiếp cận hơn. Các công ty nhập cư tuyển mộ họ, đảm bảo việc nhập cư, nơi ở
tạm thời khi họ mới tới, rồi phân phối họ vào các trang trại trong nội địa vừa là
làng vừa là trại lính. Mọi dịch vụ đều tập trung ở đó: trường học, xưởng thợ,
trạm xá, cửa hiệu, nơi giải trí. Dân di cư sống ở đó những thời kỳ dài trong tình
trạng biệt lập nửa tự nguyện và được khuyến khích mạnh mẽ, trả nợ của họ cho
công ty và gửi số tiền thu nhập được vào các két sắt của Công ty. Sau nhiều
năm, Công ty này lo việc đưa họ trở về xứ sở của tổ tiên họ để chết ở đó, hoặc
nếu bệnh sốt rét đánh gục họ sớm hơn thì đưa thi hài họ về quê. Mọi việc được
tổ chức để cho cuộc phiêu lưu vĩ đại này diễn ra mà họ không bao giờ có cảm
giác là đã rời khỏi nước Nhật. Nhưng chẳng có gì chắc chắn là những mối bận
tâm của các nhà thầu chỉ đơn thuần có tính chất tài chính, kinh tế hay nhân
đạo. Xem xét kỹ lưỡng các tấm bản đồ cho thấy những ẩn ý chiến lược đã có
