XXIII
NHỮNG NGƯỜI SỐNG VÀ NHỮNG NGƯỜI
CHẾT
Là xưởng thợ, câu lạc bộ, nhà ngủ và nhà thổ, cuối cùng baitemannageo là
một đền thờ. Các vũ công tôn giáo hóa trang chuẩn bị ở đó, một số nghi lễ diễn
ra ở đó không có mặt phụ nữ; chế tác và quay nhạc cụ rhombe cũng ở đó. Đấy
là những nhạc cụ bằng gỗ, sơn nhiều màu, hình thù như một con cá thân dẹt,
kích thước thay đổi từ khoảng 30 centimet đến 1 met rưỡi. Buộc vào đầu một
sợi dây rồi quay tròn, nó tạo ra một tiếng kêu âm âm được coi là tiếng nói của
các linh hồn đang tới thăm làng, mà phụ nữ vốn khiếp sợ. Thật tai họa cho
người đàn bà nào nhìn thấy một cái rhombe: cho đến ngày nay, rất nhiều khả
năng là bà ta sẽ bị đập chết. Khi lần đầu tiên tôi chứng kiến việc chế tác những
nhạc cụ đó, người ta tìm cách thuyết phục tôi đó là những dụng cụ làm bếp.
Thái độ rất khó chịu khi nhường lại cho tôi một lô nhạc cụ đó, là do ngại phải
mất công làm lại thì ít, mà phần nhiều là do sợ tôi tiết lộ bí mật. Tôi phải tới
ngôi nhà đàn ông vào êm với một chiếc hòm chắc chắn. Nhạc cụ được xếp vào
hòm và khóa chặt lại; và người ta bắt tôi phải hứa không được mở ra trước khi
về đến Cuiaba.
Đối với một nhà quan sát người Âu, những hoạt động theo cách nhìn của
chúng ta rất khó thích hợp với nhau chỉ trong ngôi nhà của đàn ông lại đã hài
hòa một cách gần như là thật chướng. Rất ít tộc người có tín ngưỡng tôn giáo
sâu sắc như người Bororo, cũng rất ít tộc người có một hệ thống siêu hình hoàn
chỉnh đến thế. Nhưng các tín ngưỡng thần linh và các tập tục thường nhật hòa
trộn chặt chẽ, hình như người thổ dân không hề có cảm giác chuyển từ một hệ
thống này sang một hệ thống khác. Tôi đã gặp lại sự sùng đạo ngây thơ này
trong những đền thờ Phật trên vùng biên giới Mianma, nơi các nhà sư sinh
sống và ngủ nghê trong gian phòng dành cho việc thờ cúng, xếp những bình
đựng thuốc mỡ và túi thuốc cá nhân ngay dưới chân bàn thờ và không hề ngại
