thường xuyên đi trinh sát hay đi phát hiện và tựa như bay lượn xung quanh
nhóm của mình hơn là dẫn dắt họ.
Trừ một hai hai người không có quyền hành thực sự, nhưng sẵn sàng cộng
tác để đổi lấy phần thưởng, còn thì tính thụ động của nhóm tương phản một
cách kỳ lạ với sự năng động của người thủ lĩnh. Có thể nói, nhường một số ưu
thế cho thủ lĩnh, nhóm chờ đợi ông chăm lo hoàn toàn cho các lợi ích và sự an
toàn của họ.
Thái độ này được minh họa rõ bởi câu chuyện đã thuật lại về chuyến đi mà
chúng tôi bị lạc đường với đồ dự trữ không đủ, những người thổ dân đã kéo
nhau đi ngủ thay vì đi săn, để mặc cho viên thủ lĩnh và các bà vợ của ông chịu
trách nhiệm cứu vãn tình thế.
Tôi đã nhiều lần nhắc đến các bà vợ của thủ lĩnh. Chế độ đa thê thực tế là
đặc quyền của ông, là sự đền bù về tinh thần và tình cảm cho những trách
nhiệm nặng nề, đồng thời giúp cho ông ta phương tiện để hoàn thành những
trách nhiệm đó. Trừ những trường hợp hiếm hoi, chỉ có thủ lĩnh và thầy pháp
(nhất là khi những chức năng đó được phân cho hai cá nhân) có thể có nhiều
vợ. Nhưng ở đây là một kiểu đa thê khác đặc biệt. Thay vì cưới nhiều vợ một
lúc theo đúng nghĩa của từ này, đúng hơn ta có một đám cưới một vợ một
chồng rồi được bổ sung thêm những mối quan hệ mang tính chất khác biệt.
Người vợ cả giữ vai trò quen thuộc của người vợ một vợ một chồng trong
những đám cưới bình thường. Bà tuân thủ tục lệ phân công lao động giữa hai
giới, chăm sóc con cái, nấu ăn và hái lượm sản phẩm ngoài rừng. Những cuộc
hôn phối về sau được thừa nhận là những cuộc kết hôn, tuy nhiên thuộc về một
loại khác. Những bà vợ kế thuộc một thế hệ trẻ hơn. Bà vợ cả gọi họ là “con
gái” hay “cháu gái”. Hơn nữa, các bà này không tuân theo những quy tắc về
phân công lao động giữa hai giới, mà tham gia không phân biệt các công việc
của nam giới hay nữ giới. Trong khu trại, họ coi thường những công việc nội
trợ và ngồi không, lúc thì hơi đùa với đám trẻ con trên thực tế là cùng một thế
hệ với họ, lúc thì vuốt ve ông chồng trong lúc bà vợ cả bận rộn xung quanh
đống lửa và gian bếp. Nhưng khi viên thủ lĩnh đi săn hay đi thăm dò, hay đi
