mấy tuần lễ chung sống, những người thổ dân có đủ thời gian để trở thành
những chủ nhân may mắn của những chiếc rìu, những con dao, những viên
ngọc v.v. Nhưng nói chung, viên thủ lĩnh vẫn nghèo khó như lúc tôi tới. Tất cả
những gì ông nhận được (lớn hơn rất nhiều mức trung bình chia cho mỗi
người) đều đã bị tước đoạt hết. Sự tham lam tập thể này thường đẩy viên thủ
lĩnh vào một thứ trạng thái thất vọng. Từ chối cho, trong nền dân chủ nguyên
thủy này, quả gần giống như một cuộc bỏ phiếu tín nhiệm trong một nghị viện
hiện đại. Khi một thủ lĩnh đi đến chỗ phải nói: “Hết cho được rồi! Hết hào hiệp
được rồi! Xin mời một vị khác hào hiệp thay tôi thôi!” thì ông ta phải thực sự
tin chắc ở quyền lực của mình, vì triều đại của ông đang trải qua cơn khủng
hoảng nghiêm trọng nhất.
n khéo là hình thái tri thức của đức hào hiệp. Một thủ lĩnh giỏi phải tỏ ra có
sáng kiến và khéo léo. Chính ông là người chế thuốc độc cho các mũi tên.
Cũng chính ông nặn những quả bóng bằng cao su rừng được dùng trong các
cuộc chơi khi có cơ hội. Thủ lĩnh phải là một người hát hay và nhảy giỏi, một
người vô tư lự vui vẻ, sẵn sàng giúp nhóm thư dãn và phá vỡ sự tẻ nhạt của
cuộc sống hàng ngày. Những chức năng đó dễ dẫn tới pháp thuật, và một số
thủ lĩnh đồng thời là thầy lang và thầy phù thủy. Tuy nhiên ở người
Nambikwara, những bận tâm về chuyện thần bí bao giờ cũng chỉ đứng ở hàng
thứ hai và khi chúng thể hiện thì những năng khiếu ma thuật chỉ giữ vai trò
thuộc tính thứ yếu của quyền lực chỉ huy. Thông thường hơn, thế quyền và
thần quyền được phân cho hai cá nhân. Về mặt này, người Nambikwara khác
với những người láng giềng ở phía Tây Bắc của họ, người Tupi-Kawahib, ở
đây thủ lĩnh đồng thời là pháp sư, miệt mài những giấc mơ điềm triệu, những
thiên cảm, những cuộc lên đồng và hóa thân.
Nhưng dù được hướng theo một hướng tích cực hơn, sự khéo léo và tài năng
của người thủ lĩnh Nambikwara cũng không kém kỳ lạ. Ông ta phải có sự hiểu
biết hoàn hảo về những vùng đất mà nhóm của ông cùng các nhóm láng giềng
thường qua lại, phải là người thông thạo những bãi săn bắn và những khóm
rừng có cây quả dại, với mỗi nơi biết lúc nào là thời kỳ thuận lợi nhất, dự đoán
gần đúng hành trình của các nhóm bên cạnh mình: bè bạn hay đối thủ. Ông ta
