Hai năm sau khi gặp họ, Rondon thuyết phục người Takwatip chuyển làng
của họ về bên hữu ngạn sông Machado, tại địa điểm đến nay vẫn được gọi là
aldeia dos Indios, đối diện với cửa sông São-Pedro (11
0
5
’
Nam và 62
0
3
’
Đông)
trên Bản đồ thế giới tỷ lệ 1/1.000.000. Như vậy thuận tiện hơn cho việc theo
dõi, tiếp tế, và đảm bảo sự cộng tác của người Anh-điêng với tư cách là những
tay chèo thuyền độc mộc. Vì, trên những con sông đầy thác, ghềnh và vụng
nước, họ tỏ ra là những thủy thủ thiện nghệ trên những chiếc thuyền nhẹ làm
bằng vỏ cây của họ.
Tôi vẫn có thể có một mô tả về ngôi làng mới đó, giờ đây đã biến mất. Như
Rondon đã ghi lại lúc ông tới thăm ngôi làng ở trong rừng, các căn lều hình
chữ nhật, không có vách, chỉ gồm một mái lá cọ có hai mảnh được đỡ trên
những thân cây chôn xuống đất. Khoảng hai chục lều (kích thước chừng 4 met
x 6 met) được bố trí theo đường tròn có đường kính 20 met, vây quanh hai
ngôi nhà rộng hơn (18 met x 14 met) một là nơi ở của Abaitara, các bà vợ và lũ
con nhỏ của ông, một là nơi ở của cậu con trai trẻ nhất, đã có vợ. Hai người
con trai đầu còn độc thân sống như mọi người dân khác, trong những túp lều ở
vòng ngoài và, giống như những chàng trai độc thân khác, được ăn uống trong
ngôi nhà của thủ lĩnh. Nhiều chuồng gà được bố trí ở khoảng giữa các ngôi nhà
trung tâm và các căn lều ở vòng ngoài.
Cảnh này khác xa những ngôi nhà rộng lớn của người Tupi được các tác giả
của thế kỷ XVI mô tả, và còn khác xa hơn nữa với ngôi làng của Abaitara có
năm hay sáu trăm người so với tình hình hiện tại. Năm 1925, Abaitara bị sát
hại. Cái chết của vị hoàng đế của vùng thượng Machado này mở ra một thời kỳ
bạo lực trong một ngôi làng chỉ còn 15 người đàn ông, 22 người phụ nữ và 12
trẻ em, do dịch cúm năm 1918-1920. Cũng trong năm 1925, 4 người (trong đó
có kẻ sát hại Abaitara) đã chết trong các trận trả thù, phần lớn bắt nguồn từ
chuyện tình ái. Ít lâu sau những người còn sống sót quyết định bỏ ngôi làng và
tới trạm điện báo Pimenta Bueno cách 2 ngày đi thuyền độc mộc về phía
thượng lưu; năm 1938, dân số của họ chỉ còn có 5 người đàn ông, 1 phụ nữ và
1 bé gái, họ nói một thứ tiếng Bồ Đào Nha thô thiển và rõ ràng đã hòa trộn với
khối cư dân tân-Bréil tại chỗ. Có thể nghĩ rằng lịch sử của người Tupi-
