Trao đổi với những người Tupi-Kawahib đã văn minh hóa tại trạm Pimenta
Bueno, tôi đã có thể đưa danh sách tên gọi các thị tộc lên đến khoảng hai mươi.
Mặt khác, những khảo sát của Curt Nimuendaju, nhà bác họ đồng thời là nhà
dân tộc học, đã soi sáng đôi chút quá khứ của bộ lạc. Từ Kawahib gợi lại tên
gọi của một bộ lạc Tupi xưa, người Cabahiba, thường được nhắc đến trong
những tài liệu các thế kỷ XVIII và XIX, và thời đó cư trú trên vùng thượng lưu
và trung lưu sông Rio Tapajoz. Hình như họ dần dà bị xua đuổi khỏi vùng đó
bởi một bộ lạc Tupi khác, người Mundurucu và trên đường đi chuyển sang
hướng đông, bộ lạc đã vỡ ra thành nhiều nhóm, trong số đó người ta chỉ biết
được những nhóm người Paratintin ở hạ lưu sông Machado và người Tupi-
Kawahib, ở xa hơn dưới phía nam. Như vậy có nhiều khả năng những người
Anh-điêng đó là những hậu duệ cuối cùng của những khối dân Tupi lớn ở vùng
trung và hạ lưu sông Amazone, chính họ thì có họ hàng với những khối dân
sống dọc bờ biển, trong thời đại huy hoàng của họ, đã được biết đến bởi các
nhà du hành thế kỷ XV và XVI đã để lại các chuyện kể là ngọn nguồn của
nhận thức dân tộc học thời hiện đại: vì chính là do ảnh hưởng vô tình của họ
mà nền triết học chính trị và đạo đức của thời kỳ Phục hưng đã dấn thân vào
con đường sẽ đưa nó đến tận cuộc Cách mạng Pháp. Thâm nhập, có lẽ là người
đầu tiên, vào một làng Tupi còn nguyên sơ, tức là gặp lại, cách 400 năm, Léry,
Staden, Soares de Souza, Thevet, cả chính Montaigne nữa, đang suy ngẫm
trong cuốn Tiểu luận, ở chương Cannibales
, về một cuộc trò chuyện với
những người Anh-điêng gặp ở Rouen
. Thật là cám dỗ!
Vào thời điểm Rondon tiếp xúc với người Tupi-Kawahib, thì người
Takwatip, do sự thúc đẩy của một thủ lĩnh đầy tham vọng và cương quyết, còn
đang mở rộng quyền bá chủ của họ ra nhiều bầy nhóm khác. Sau nhiều tháng
sống trong cảnh hiu quạnh gần như hoang mạc của vùng cao nguyên, các bạn
đồng hành của Rondon đã lóa mắt trước nhiều “kilomet” (nhưng ngôn ngữ
vùng Seratão sẵn sàng dùng phép nói ngoa dụ những đồn điền do những người
của Abaitara khai phá trong vùng rừng ẩm ướt hay trên những igapos, những
bãi sông có thể ngập nước, và nhờ có chúng mà những người của Abaitara có
thể tiếp tế dễ dàng cho các nhà thám hiểm cho tới lúc đó vẫn bị nạn đói đe dọa.
