phần thưởng lẫn đòn trừng phạt của mình. Bởi có phải lỗi của tôi và nghề
nghiệp của tôi, là tin rằng những con người không phải bao giờ cũng là những
con người?, rằng một số người nào đó thì đáng được quan tâm và chú ý nhiều
hơn do màu da và phong tục của họ khiến chúng ta ngạc nhiên? Chỉ cần tôi có
thể ước đoán về họ và họ trút bỏ mọi vẻ lạ lùng của họ: lẽ ra tôi cũng rất có thể
ở lại ngay trong làng của mình. Hay, như ở đây, họ gìn giữ nguyên ngôi làng
của họ: và lúc đó, nó chẳng giúp ích gì cho tôi, bởi thậm chí không có khả
năng hiểu được điều gì đã tạo ra nó như thế! Ở giữa hai cực đó, những trường
hợp nước đôi nào đã đem lại cho chúng ta những lời bào chữa để chúng ta
sống? Từ sự bất ổn nảy sinh trong tâm trí các độc giả của chúng ta do những
quan sát - được đẩy tới đủ sâu để làm cho chúng trở nên có thể hiểu được song
lại bị ngắt quãng giữa chừng, bởi chúng bắt gặp những sinh linh giống với
những người mà các tập tục này lại là đương nhiên - cuối cùng ai mới thực sự
là lừa dối? Độc giả là người tin vào chúng ta, hay chính chúng ta, vốn không
có chút quyền gì để được thỏa mãn trước khi có thể xua tan được cái cặn bã
cung cấp một cái cớ cho sự huênh hoang của chúng ta?
Vậy thì hãy lên tiếng đi, cái mảnh đất này, vì không có những con người đã
bị từ chối. Vượt xa hơn những điều kỳ diệu đã quyến rũ tôi suốt dọc con sông
này, cuối cùng hãy trả lời tôi đi và trao cho tôi cái công thức của sự trinh
nguyên của nó. Nó ở đâu vậy, sự trinh nguyên ấy, đằng sau những vẻ ngoài hỗn
tạp vừa là tất cả vừa không là gì cả? Tôi nhặt lấy những khung cảnh, tôi cắt
chúng ta; có phải là cái cây này, bông hoa này? Có thể chúng ở nơi khác. Phải
chăng cũng là một sự dối trá, cái toàn thể đã khiến tôi hoan hỉ mà mỗi bộ phận,
lấy riêng ra, lại trốn tuốt mất? Nếu tôi cần thú nhận rằng nó là thực, thì ít ra tôi
cũng nắm được nó trọn vẹn trong thành tố cuối cùng của nó. Tôi không thừa
nhận cái phong cảnh mênh mông, tôi khoanh nó lại, tôi thu hẹp nó cho tới cái
bãi đất sét và cái cọng cỏ kia: không có điều gì chứng tỏ rằng con mắt tôi, mở
rộng quang cảnh của nó ra, sẽ không nhận ra khu rừng Meudon quanh cái mẩu
nhỏ vô nghĩa này hằng ngày vẫn bị giẫm đạp bởi những người man dã chính
cống, song tuy nhiên ở đó lại thiếu dấn chân của anh chàng Thứ Sáu.
