của gốc cây úp xuống đất. Chúng tôi ăn ngô rang trên một chiếc chảo bẹt bằng
sành và uống nước chicha ngô - một thứ nước uống trung gian giữa bia và
cháo - đựng trong những quả bầu mặt bên trong trét màu than và mặt ngoài
trang trí những đường thẳng, đường ziczac, đường tròn và những đa giác được
khía rạch hay trổ khắc bằng dụng cụ nung nóng.
Dù không biết tiếng và thiếu người phiên dịch, tôi cũng có thể tìm cách thâm
nhập vào một số phương diện tư tưởng và xã hội của người thổ dân: thành
phần của nhóm người, các liên hệ và danh mục họ hàng, tên gọi các bộ phận từ
vựng các màu sắc theo một thang bậc mà tôi không bao giờ rời bỏ. Những từ
về quan hệ họ hàng, từ chỉ các bộ phận cơ thể, các màu sắc và hình thù (như
những hình khắc trên vỏ các quả bầu) thường có những đặc tính chung đặt
chúng vào vị trí lưng chừng giữa từ vựng và ngữ pháp: mỗi nhóm hình thành
một hệ thống, và cách thức các ngôn ngữ khác nhau lựa chọn để chia tách hay
hòa trộn những mối quan hệ thể hiện trong hệ thống đó cho phép có một số giả
thiết, khi ta chỉ nhằm rút ra những tính cách khác biệt, về phương diện này, của
xã hội này hay xã hội khác.
Tuy nhiên, cuộc tìm kiếm này được khởi đầu hào hứng, đã để lại trong tôi
một cảm tưởng trống rỗng.
Tôi đã muốn đi tới điểm tận cùng của trạng thái man dã; có phải tôi đã được
thỏa mãn, ở chỗ những người thổ dân đáng yêu này mà trước tôi chưa một ai
được nhìn thấy, và có thể sẽ không còn một ai được nhìn thấy nữa sau tôi? Đến
lúc kết thúc một chuyến đi hào hứng, tôi đã nắm được những người man dã
của mình. Tiếc thay, họ lại chỉ là thừa. Sự tồn tại của họ tôi chỉ phát hiện được
vào lúc cuối cùng, tôi không thể dành cho họ thời gian cần thiết để tìm hiểu kỹ
họ. Những phương tiện có hạn của tôi, tình trạng thể lực suy sụp hiện nay của
các bạn tôi và của chính tôi - mà những trận sốt tiếp sau các trận mưa sẽ càng
làm cho trầm trọng thêm - chỉ cho phép tôi có được một buổi học qua quýt
thay vì những tháng năm nghiên cứu dài. Họ đang ở đó, hoàn toàn sẵn sàng
dạy cho tôi về những phong tục và tín ngưỡng của họ mà tôi thì lại không biết
tiếng nói của họ. Cũng gần ngay bên cạnh như một hình ảnh trong gương soi,
