NHỮNG BÍ ẨN ĐẰNG SAU CÁC CUỘC THÁNH CHIẾN TẠI VIỆT NAM - Trang 348

lại việc Phật Giáo các nước chung quanh ta : ở Thái Lan có hai Giáo Hội :
Giáo Hội Hoàng Gia cho Hoàng Tộc tu ; Giáo Hội Dân Chúng cho dân
chúng tu. Nam Triều Tiên, Nhật Bản cũng có hai Giáo Hội : Giáo Hội cho
chư Tăng cổ truyền độc thân Thanh Tịnh tu ; Một Giáo Hội có tên là Tân
Tăng cho các vị có gia đình tu. Hai Giáo Hội khác nhau, nhưng không
chống nhau việc gì cả".
Đến đây chúng ta có thể đặt ngay câu hỏi : Nếu quan niệm trên là quan
niệm của Giáo Hội Ấn Quang thì tại sao trong quá khứ, Giáo Hội Ấn
Quang đã không chấp nhận sự hiện diện của các Giáo Hội khác như Giáo
Hội Cổ Sơn Môn, Giáo Hội Việt Nam Quốc Tự, Tổng Giáo Hội Phật Giáo
Việt Nam, Giáo Hội Thiền Tông Việt Nam, Giáo Hội Đạo Tràng Thiền Học
v.v. ?
Nhìn chung, chúng ta nhận thấy giữa nhà cầm quyền Cộng Sản Việt Nam
và Giáo Hội Phật Giáo Ấn Quang có những quan niệm giống nhau về thống
nhất Phật Giáo : Khi chưa nắm được Phật Giáo, nhà cầm quyền Cộng Sản
nói không thể thống nhất với "Phật Giáo phản động" được. Nhưng khi đã
nắm được Phật giáo rồi, nhà cầm quyền lại bảo phải sống chung với nhau.
Các nhà lãnh tụ Phật Giáo Ấn Quang cũng đã đi đúng theo đường lối mà
Việt Cộng đã vạch ra : Khi chưa nắm được ưu thế, các lãnh tụ Giáo Hội Ấn
Quang bảo không thể thống nhất vì "làm sao sống phức tạp như vậy được".
Trái lại, khi đã nắm được được ưu thế, các lãnh tụ Giáo Hội Ấn Quang cho
rằng Giáo Hội Phật Giáo Việt Nam Thống Nhất là "pháp lý duy nhất của
Phật Giáo Việt Nam", thống nhất ngoài Giáo Hội Ấn Quang là "tay sai
chính quyền", là "âm mưu chia rẽ Phật Giáo". Lập luận tráo trở là chuyện
bình thường đối với Cộng Sản nhưng chắc chắn không phải là chuyện bình
thường đối với một nhà lãnh đạo tôn giáo. Quan niệm thống nhất Phật Giáo
không thể thay đổi tùy theo có lợi hay không có lợi cho phe phái mà phải
dựa trên một nền tảng giáo lý vững chắc và nhu cầu thực tế.
Quan điểm của các Phật tử tỏ ra khách quan hơn. Các tác giả Phật Giáo đã
bàn khá nhiều về vấn đề thống nhất Phật Giáo. Trong bài "Bản chất dung
hòa và hóa giải dân tộc" đăng trên tạp chí Bông Sen số 3, tháng 12 năm
1991, Nguyễn Điều đã viết :