Daniel Ellsberg
Những bí mật về chiến tranh Việt Nam
Dịch giả: Tĩnh Hà - Kiều Oanh
Chương 18
Tháo gỡ bế tắc
Tôi trở về từ Haverford qua Washington. Tại đó tôi lấy thêm tám tập của
Bản nghiên cứu McNamara từ văn phòng Rand để mang về nhà tôi ở Santa
Monica. Tôi quyết định chưa đọc vội những nghiên cứu đầu tiên trong giai
đoạn 1945-1960 vì lúc đầu cho rằng những nghiên cứu đó không liên quan
nhiều lắm đến tình hình hiện tại. Đó là sai lầm của tôi. Giờ đây tôi đọc tài
liệu để chứng minh với các tài liệu chính thức, tuyệt mật nội bộ của chính
phủ Mỹ những gì tôi đã đọc trong các báo cáo của các nhà báo và sử gia
Pháp. Không một tập tài liệu nào trong nghiên cứu này có tác động tới quan
điểm của tôi về cuộc chiến tranh sâu sắc như vậy. Những tập tài liệu tôi đọc
sau này hầu như không khiến tôi ngạc nhiên(98).
Nhưng đối với tôi, ngoài những kết luận đạo đức mà tôi đã lý giải, còn có
những kết luận nhận thức và chiến thuật rút ra được từ những gì tôi đọc
được trong tháng chín này. Những kết luận này không những bổ sung cho
những nghiên cứu trước đây của tôi mà còn khiến tôi tin rằng dòng chảy
lịch sử sẽ thay đổi như thế nào trong những tháng tới. Mặt khác, những
phát hiện này khép lại một điều bí ẩn "sa lầy" đối với tôi, một khái niệm mà
các đời Tổng thống đã bị lừa dối vào những thời điểm bước ngoặt bởi tính
lạc quan hão huyền của các cố vấn quân sự và dân sự. Rõ ràng là khi quyết
định trực tiếp hậu thuẫn cho Pháp vào tháng 5-1950 (sau nhiều năm cho
phép viện trợ của Mỹ được sử dụng gián tiếp để hỗ trợ cho chiến tranh),
Harry Truman, giống như 4 người tiền nhiệm, phải chịu trách nhiệm vì đã
để xảy ra "thập kỷ đẫm máu" do "khủng hoảng".
Tương tự như vậy, sự hỗ trợ của Eisenhower sau năm 1954 về một nhà
