khi được McNamara bắt đầu tiến hành từ giữa năm 1967, là một nghiên
cứu chính thức xét về nội dung và thời gian, và công việc nghiên cứu tiếp
tục đến đầu năm 1969; nhưng các tác giả và người giám sát nghiên cứu này
quyết định ngừng nghiên cứu vào ngày 31-3-1968. Việc chọn ngày này để
quyết định ngừng nghiên cứu đối với lịch sử hoạch định chính sách của Mỹ
ở Việt Nam thực sự phản ánh sự thật rằng những ai phụ trách về nghiên cứu
đó (Morton H. Halperin và Leslie Geth, dưới sự giám sát của Paul Warnke)
có cùng niềm tin như dân chúng rằng việc đưa ra tuyên bố ngày hôm đó
chính là sự chuyển hướng có tính quyết định đối với việc Mỹ rút quân khỏi
Việt Nam. Chương kết 3 trang ở cuối tập tài liệu này bắt đầu với tuyên bố
ngày 3-4 của Hà Nội rằng Hà Nội sẽ đàm phán với Mỹ và viết tiếp: "Bước
đầu tiên trên con đường dài tiến tới hoà bình đã được khởi động. Trong một
hành động đầy kịch tính, Tổng thống Johnson đã một lần đưa vấn đề Việt
Nam ra khỏi tranh luận chính trị trong nước"(90).
Cái gọi là "đã một lần" đó kéo dài trong gần hai năm.
Những gì nổi bật trong quá trình kéo dài này về niềm tin bị lừa dối của
công chúng rằng hoà bình đã cận kề đâu đây là ở chỗ mặc dù một số hình
thức hội đàm và cuối cùng là đàm phán chính thức đã được tiến hành
nhưng chiến tranh vẫn tiếp diễn không ngừng và quy mô không kích vẫn
không hề giảm. Sau tháng 3-1968, máy bay Mỹ không còn dội bom trên vĩ
tuyến 20 ở Bắc Việt Nam nữa. Sau tháng mười một thì không còn dội bom
một lần nào xuống miền Bắc Việt Nam nữa. Nhưng đơn giản là Mỹ chỉ
chuyển hướng ném bom sang Nam Việt Nam và Lào (và bí mật đầu năm
1969 chuyển hướng ném bom sang cả Campuchia), một số lượng bom lớn
hơn bao giờ hết.
Từ tháng 11-1968 đến tháng 8-1969, tôi đã ngờ nghệch hy vọng (như tất cả
những người khác) về tiền đồ của một giải pháp thông qua đàm phán.
Nhưng tôi có lẽ là người thuộc nhóm thiểu số vẫn còn nhớ thực tế cuộc
