giả đã hoan nghênh nhiệt liệt cậu sinh viên này. Thực ra cậu ta ngụ ý là
chính cậu đã tham gia vào vụ đốt nhà này, dù không nói thẳng ra, và rõ ràng
đây là một hành động phổ biến trong sinh viên.
Tôi nói mình đã được đào tạo trong lực lượng lính thuỷ đánh bộ để giành
cho bạo lực và chính tôi đã chứng kiến quá nhiều điều đó ở Việt Nam.
Nhưng hiệu quả của bạo lực cuối cùng có thể biện minh cho chính hành
động đó không? Đây không chỉ là câu hỏi của bản thân tôi. Tôi đã có được
kinh nghiệm kha khá để có thể xem xét vấn đề này, và tôi không còn thấy
ấn tượng với nó nữa, rồi khi còn là một lính thuỷ đánh bộ, tôi đã thấu hiểu
hơn điều đó có thể sai lệch đến mức độ nào. Tôi cũng thấy được rất rõ, và
xin chia sẻ sự thất vọng của các bạn sinh viên khi không có cách nào chấm
dứt được cuộc chiến. Nhưng chính điều này lại có nhiều điểm thật giống
với nỗi buồn nản của những người lính Mỹ ở Việt Nam. Họ cũng trạc tuổi
các bạn sinh viên trong buổi hội thảo hôm nay, và cũng bất lực không thể
nào giành thắng lợi trong cuộc chiến này. Và phản ứng mà tôi được chứng
kiến ở Việt Nam cũng gần tương tự. Lúc nói, trí nhớ tôi dường như thật
sống động, cứ như tôi mới trở về Mỹ, dù ba năm đã trôi qua kể từ khi tôi
rời Việt Nam. Tôi kể cho họ về những người lính ở Rạch Kiến, về việc họ
đã đốt mọi căn lều họ bắt gặp, chẳng vì một lý do thực tế nào hết, đơn giản
chỉ là để đánh dấu nhưng nơi đã đi qua để cho có cái mà nói rằng họ đã làm
được cái gì đó. Điều đó thì dễ hiểu thôi, nhưng thật chẳng có ích gì mấy, vì
nó chẳng làm tình hình thay đổi được.
Tôi nói, thật là rất Mỹ nếu ai đó nghĩ rằng sẵn lòng sử dụng bạo lực là sự
thể hiện nghiêm túc và có hiệu quả. Nhưng đó không phải là điều tôi đã học
được ở Việt Nam. Tôi có thể thấy nhiều người trong số khán giả tỏ ra tự
hào vì vụ cháy vừa rồi, nhưng tôi nói luôn rằng đốt cháy những toà nhà của
ROTC, cũng như đốt phá những ngôi làng ở Việt Nam, sẽ không thể nào
làm chiến tranh kết thúc. Để chấm dứt cuộc chiến, cần phải có sự nhẫn nại,
