người Slovan chúng ta đã không có đủ sức mạnh dẻo dai để thành lập các
nhà nước lớn, để sáng tạo ra các vị thần cụ thể. Ngày nay, mặc dù có những
hình ảnh trong các tác phẩm của Erben và Kostomarov
, nhưng các vị thần
trước đây của chúng ta vẫn chỉ là một nhóm mờ mờ, mềm yếu, không rõ
ràng. Có thể là một lúc nào đó tôi sẽ viết riêng một bài, tất nhiên là cố ý khôi
hài, về sự so sánh cái quan hệ giữa thần và người ấy. Nhưng bây giờ, tôi chỉ
muốn nói rằng các vị thần ở quán U Štajniců là những vị thần Malá Strana
thực sự mà không phải nghi ngờ gì cả. Nói về nhà cửa và cư dân thì Malá
Strana có một cái gì đó yên tĩnh, trang nghiêm, cổ kính, cả một chút hơi ngái
ngủ nữa. Và trong “cái gì đó”, cả trong cái “ngái ngủ” ấy cũng có cả các vị
thần ấy. Tất nhiên, họ cũng là các công chức, sĩ quan, giáo sư và người hưu
trí như ngày nay, nhưng hồi đó vẫn chưa có chuyện luôn chuyển đổi công sở
và quân đội từ chỗ này sang chỗ khác, ông bố đưa con trai đến học ở Praha,
rồi giúp con vào công sở nào đó, rồi bao che giữ nó ở đấy suốt. Vì vậy, ai đi
qua quán thấy khách cùng đứng với nhau ở ngoài vỉa hè cũng chào, bởi vì ai
cũng biết họ.
Nhưng đối với lũ học sinh trung học chúng tôi, đỉnh Olympus ở quán U
Štajniců còn Olympus gấp bội, bởi vì ở đó cũng có tất cả các thầy giáo già
của chúng tôi. Già! Mà sao lại gọi là già nhỉ! Tôi biết rõ các thầy, những vị
thần của Malá Strana thân yêu của chúng tôi, và tôi luôn luôn có cảm giác là
không một ai trong các thầy đã từng trẻ trung, mà họ có vẻ đã có tuổi như
vậy ngay từ khi còn là trẻ em, chỉ có điều là họ đã chỉ hơi nhỏ hơn một chút
thôi.
Tôi như thấy các vị thần ở ngay trước mắt mình, giống ngày hôm nay!
Trước nhất, đó là ông ủy viên kháng cáo. Ông là một người cao, gầy gò và
vô cùng trang nghiêm. Ông vẫn còn đi làm ở công sở, nhưng chưa bao giờ
tôi đoán được ông làm việc gì. Khi chúng tôi tan học lúc 10 giờ sáng thì ông
mới bắt đầu ra khỏi nhà mình ở phố Karmelitánská, rồi trịnh trọng đi sang
phố Ostruhová, vào quán rượu Čarda. Vào buổi chiều ngày thứ năm, khi
chúng tôi được nghỉ học và thường đùa nghịch với nhau ở tường thành
Marian thì ông đi dạo vườn ở đó. Lúc 5 giờ chiều ông đã đến quán U
