thể hiểu như thế này: Khi nhìn Paris hay nhìn núi Alpes ta tưởng là ta đã
nắm được Paris, nắm được núi Alpes, ta biết được chúng là gì rồi. Nhưng kỳ
thực ta chưa nắm được gì hết. Chúng là pháp xứ nhưng ta chỉ tạo ra được
một hình ảnh về chúng trong đầu ta mà thôi. Hình ảnh của chúng không phải
là chúng. Chỉ khi nào ta đạt tới một quả vị nào đó, ta có tuệ giác nào đó thì
chúng mới trở thành đối tượng thật của sự thông đạt, của sự hiểu biết của ta.
Cũng như khi hai người trẻ yêu nhau thì họ tạo ra một hình ảnh rất đẹp về
nhau. Họ tưởng họ yêu người kia thiệt, nhưng thật ra họ chỉ yêu cái hình ảnh
đẹp mà họ tạo ra trong đầu thôi. Giữa người yêu và hình ảnh của người yêu
mà ta có, có một sự khác biệt lớn. Chỉ cần về sống với nhau chừng sáu tháng
thì biết.
Nói về yêu ghét hay nhận thức cũng vậy. Ta không nắm được pháp xứ
đích thực, ta tạo ra hình ảnh của pháp xứ cho ta mà thôi. Ta sống với ảo
tưởng, nói theo Duy Biểu học thì ta sống với biến kế sở chấp, ta không đạt
được tới viên thành thật.
Có khi sống với cha mấy mươi năm mà mình cũng chưa thấy được và
hiểu được. Sống với cha nhưng mình có một hình ảnh rất sai lạc về cha.
Mình có thể cứ sống với hình ảnh sai lạc đó suốt đời, rồi mình giận hờn, rồi
mình thất vọng. Mình chưa thực sự biết cha mình là ai. Có những em bé mồ
côi, lớn lên buồn khổ, nghĩ rằng mình đau khổ vì chưa bao giờ được sống
với cha. Nhưng có những người không mồ côi, đã từng sống với cha ba bốn
chục năm mà vẫn buồn khổ. Cha làm mình khổ, mình làm khổ cha, mình
không hiểu cha, cha không hiểu mình. Mỗi người có một hình ảnh về người
kia, cứ sống với hình ảnh đó rồi giận và ghét cái hình ảnh đó. Vì vậy pháp
xứ không phải là đối tượng của nhận thức. Đối tượng đó không phải là tự
thân thực tại, mà chỉ là những bóng ma. Ta hãy cứ tạm hiểu chủ trương này
như vậy. Sau này đi sâu vào lịch sử tư tưởng Phật giáo ta sẽ thấy rõ hơn.
47. Đô vô trung hữu.
Không có gì gọi là trung hữu.
There is no intermediate existence.
Il n’y a pas d’existence intermédiaire.
