dẫn của Chúa - Người anh hùng cứu thế vẫn dễ dàng lôi kéo đám đông người H’mông hiện
đại. Không ai không biết một vài vụ nổi loạn gần đây của người H’mông trên các phương
tiện truyền thông đại chúng: nổi loạn không biến mất. Và nữa, ai trong các bạn là người đã
nín thở khi đi qua các họng súng rình rập kín đáo của bản làng H’mông ở Tây Bắc thì hiểu
rằng nền kinh tế - chính trị thuốc phiện không phải là một dĩ vãng... Và hơn tất cả, ai đã
làm bạn với người H’mông để có thể cảm nhận và thấu hiểu rồi nhận ra cấu trúc nhân cách
cao thượng, sự tự trọng cao độ, niềm mơ mộng và tự do yêu đương trong tâm hồn H’mông.
Quá khứ văn hóa và căn tính tộc người không dễ dàng biến mất, nó liên tục tái cấu trúc chất
liệu trong các hoàn cảnh mới.
o0o
Sẽ không giải quyết được bất cứ điều gì, thậm chí, kéo dài mãi những hiểu lầm nếu
người ta không dám đối mặt với những sự thật. Dù sự thật lúc nào đó, sẽ làm mất lòng lẫn
mất mặt cả kẻ mạnh và yếu. Cần chăm chú lắng nghe để thông hiểu tiếng nói của sự thật -
nhất là những sự thật ngầm ẩn trong bề sâu hành động tộc người.
Như một kẻ muốn thông hiểu, nghiên cứu này dù giới hạn nhưng nó hiện hữu để như
một dấu chỉ vào nỗ lực thông hiểu H’mông của tác giả. Lựa chọn hoạt động dân tộc học tự
do, tôi tiến hành thực địa mọi lúc có thể. Những sai lầm, thiếu sót khó tránh khỏi trong
nghiên cứu này, xin được nhấn mạnh, là của riêng tôi. Còn nếu bạn thấy có chút đóng góp,
tôi muốn được gửi đến những người mà tôi muốn nói lời cảm ơn:
Học giả Đỗ Lai Thúy - Thầy đã thường xuyên thảo luận, đọc và đưa ra nhiều kiến giải
gợi mở cho các nghiên cứu H’mông của tôi.
Lãnh đạo Viện Văn học, cơ quan tôi hiện đang làm việc đã luôn tạo điều kiện thuận lợi
cho hoạt động nghiên cứu và thực địa.
Nhà nghiên cứu Phan Trọng Thưởng đã mở ra cơ hội trong hai chuyến đi miền núi đầu
tiên; nhà dân tộc học Nguyễn Ngọc Thanh vì sự hợp tác đã đưa tôi đến thêm nhiều vùng
miền.
Bác Trần Phụ Trác, anh Nguyễn Thế Bách, bạn Trần Văn Quyến, Vũ Anh Vũ, Nguyễn
Văn Tư, Lê Duy Trường và nhiều bạn khác đã giúp tư liệu.
Bạn Mai Anh Tuấn, Đoàn Ánh Dương đã biên tập sách. Sự biên tập công phu của Anh
Tuấn đã giúp quyển sách thêm hoàn thiện.
Cảm ơn Bùi Gia Khánh và gia đình ở Tuyên Quang đã chịu sự làm phiền thường
xuyên của tôi. Anh Khánh đã mở ra những cơ hội và đôi lúc cùng đồng hành thực địa. Cảm
