hướng trọng tâm vào việc hợp tác chứ không phải sự cạnh tranh giữa các
học sinh trong lớp.
Cắm trại. Để hiểu được trật tự logic của phương pháp mang tính hợp tác,
chúng ta sẽ xem xét lại chương trình nghiên cứu hấp dẫn, kéo dài ba thập
kỷ của nhà khoa học xã hội gốc Thổ Nhĩ Kỳ, Muzafer Sherif. Về vấn đề
xung đột giữa các nhóm, Sherif quyết định tìm hiểu quá trình phát triển của
vấn đề này ở các học sinh nam trong những buổi cắm trại của trường. Các
học sinh này không biết mình là đối tượng của một thí nghiệm. Sherif và
cộng sự đã lôi kéo được chúng tham gia từ đầu đến cuối vào các trò chơi
vận động đòi hỏi sự khéo léo trong một môi trường rất gần gũi, thân thiện
xung quanh hội trại để quan sát những mối quan hệ trong nhóm.
Các trò chơi được hầu hết học sinh hưởng ứng nhiệt tình. Chỉ bằng cách
chia các nam sinh thành hai nhóm nhỏ là đủ để khơi dậy cảm giác “chúng
ta sẽ đấu với họ” giữa chúng, và sau đó là kích thích sự thù địch. Họ đặt tên
cho hai nhóm (nhóm Chim đại bàng và nhóm Rắn chuông). Các cậu bé
nhanh chóng bắt đầu đánh giá thấp khả năng và thành tích của các bạn
nhóm khác. Tuy nhiên, những hành vi thù địch kiểu này không lạ gì so với
việc các cậu bé cố tình biến các hoạt động mang tính đua tranh thành các
cuộc gặp gỡ giữa các bè phái với nhau. Do các nhóm đua tranh với nhau
trong các trò chơi săn tìm báu vật, kéo co, thi đấu điền kinh nên các cuộc
khẩu chiến hay va chạm thân thể là không thể tránh khỏi. Trong suốt các
cuộc đua tranh, thành viên của đội đối thủ thường bị gán cho những biệt
hiệu không hay như “đồ lừa đảo”, “đồ ăn cắp” hay “đồ hôi hám”. Sau đó,
các nhóm thường bị đột kích bất ngờ, những lá cờ của đối thủ bị đánh cắp,
đốt cháy và các cuộc hỗn chiến trong phòng ăn là “chuyện thường ngày ở
huyện”.
Đối với Sherif, rõ ràng là phương pháp đã tạo ra mối bất hòa thật nhanh
chóng và đơn giản: chỉ cần chia người chơi thành nhiều nhóm và để chúng
thoải mái ngồi lại với nhau trong một khoảng thời gian. Sau đó, để cho
chúng giao tranh liên tục và hết sức khốc liệt với nhau. Và kết quả là: các
nhóm pha tạp này ngày càng trở nên căm ghét nhau.
