Chất dẻo
TUY mang những cái tên mục đồng Hy Lạp (Polystyrène,
Phénoplaste, Polyvinyle, Polyéthylène), chất dẻo
trung các sản phẩm trong một cuộc triển lãm về căn bản là một chất giả kim
thuật. Công chúng xếp hàng dài tại lối vào phòng triển lãm để xem thực
hiện thao tác huyền ảo tuyệt trần, đó là sự chuyển đổi chất liệu; một cỗ máy
lý tưởng hình ống và thon (hình dáng thích hợp để thể hiện bí mật của quá
trình) kéo nhẹ nhàng ra từ trong đống tinh thể màu lục nhạt những cái khay
nho nhỏ bóng bẩy và có khía rãnh, ở đầu này là chất liệu thô, từ đất mà ra,
còn đầu kia là đồ vật hoàn hảo, liên quan đến con người; và giữa hai thái
cực ấy chẳng có gì hết; mà chỉ là một chặng đường, có một nhân viên đội
mũ lưỡi trai theo dõi sơ sơ, nửa như thượng đế, nửa như người máy.
Như vậy, chất dẻo không phải chỉ là chất liệu mà chính là ý niệm về sự
biến đổi vô cùng tận chất liệu, chất dẻo, như cái tên tầm thường của nó nói
lên, là tính chất có mặt khắp nơi của Chúa hiện hình; và chính do vậy mà
nó là một chất liệu kỳ diệu: phép mầu bao giờ cũng là sự chuyển đổi đột
ngột của tự nhiên. Chất dẻo hoàn toàn thấm đượm tính chất ngạc nhiên ấy:
nó là đồ vật thì ít mà là dấu tích của chuyển động thì nhiều.
Và vì chuyển động ấy ở đây hầu như là vô tận, nó biến đổi các tinh thể
nguyên lai thành vô số những đồ vật càng ngày càng kỳ dị hơn, chất dẻo
tóm lại là cuộc trình diễn phải lý giải: cuộc trình diễn chính những kết quả
đầu ra của nó. Trước mỗi hình thái cuối cùng (va li, bàn chải, thùng xe ô tô,
đồ chơi, vải vóc, ống nước, chậu thau hoặc giấy), đầu óc không ngừng xem
chất liệu nguyên thuỷ như cái gì đó khó hiểu. Chính vì đặc tính Frégoli của
chất dẻo là tổng thể; nó có thể tạo ra cả những cái xô cái chậu cũng như các
đồ nữ trang. Do đó mà hết ngạc nhiên này đến ngạc nhiên khác mãi không
thôi, con người mơ mộng trước vô vàn sinh sôi nảy nở của chất liệu, trước
những mối liên quan bắt gặp giữa nguồn gốc chỉ có một và các kết quả lại
rất nhiều. Điều ngạc nhiên ấy vả chăng cũng đáng mừng, bởi vì qua những
biến đổi vô vàn, con người đo được sức mạnh của mình, và ngay quá trình
