trường hợp này, thi vị hoá. Tóm lại, tôi chưa thấy sự tổng hợp giữa hệ tư
tưởng và thi ca (tôi hiểu thi ca theo cách tổng quát nhất, là sự tìm tòi cái
nghĩa bất khả tha hoá của các sự vật).
Chắc hẳn chính là do tình trạng tha hoá hiện nay của chúng ta mà
chúng ta không vượt qua được tình trạng nắm bắt hiện thực một cách bấp
bênh: chúng ta không ngừng lênh đênh giữa đối tượng và sự giải hoặc nó,
vì chúng ta bất lực không thể hiện được tổng thể của nó: bởi vì nếu chúng
ta thâm nhập đối tượng, chúng ta giải phóng nó nhưng chúng ta phá huỷ nó;
và nếu chúng ta để mặc nó, chúng ta tôn trọng nó, nhưng chúng ta khôi
phục nó khi nó vẫn bị huyễn hoặc. Dường như trong một thời gian nữa
chúng ta vẫn bắt buộc luôn luôn phải nói về hiện thực một cách cực đoan.
Chắc hẳn đó là vì chủ nghĩa ý thức hệ và cái đối lập với nó là những cách
xử sự còn huyền ảo, bị sự xâu xé của xã hội làm cho khiếp sợ, mù quáng và
mê mụ đi. Thế nhưng đấy lại chính là điều chúng ta phải tìm kiếm: một sự
dung hoà giữa hiện thực và con người, giữa miêu tả và giải thích, giữa đối
tượng và tri thức.
Tháng Chín, 1956.
