NHỮNG LINH HỒN CHẾT - Trang 132

Mavra ra rồi. Pliuskin ngồi vào một cái ghế bành, cầm một cái bút, hết
quay ngang lại quay dọc tờ giấy. Sau cùng, tin chắc rằng không còn có thể
rọc bớt đi một mẩu nhỏ nào cả, lão mới chấm bút vào một cái lọ mực đựng
một thứ nước mốc meo, có khá nhiều xác ruồi chết đuối, rồi bắt đầu kẻ
những chữ nom như những nốt nhạc. Mỗi lúc, lão lại cố giữ cho bàn tay
khỏi phóng bút; lão bủn xỉn viết dòng nọ khít liền vào dòng kia, mà vẫn
tiếc những khoảng cách giữa các chữ dù thế nào cũng không thể lấp hết
được.
Làm sao mà một con người lại có thể sa đọa đến thế, trở thành hèn hạ đến
thế, đê tiện đến thế, keo kiệt đến thế? Có thể như thế được không? Có thể
lắm chứ, bản tính con người có thể thành ra thế nào cũng được. Người
thanh niên hăng hái hôm nay trông thấy ông lão là hình ảnh của nó một
ngày kia, mà ghê sợ. Khi từ giã những năm tháng đáng yêu của tuổi trẻ, bạn
bước vào con đường gay go của thời trung niên, bạn hãy mang theo, làm
tiền ăn đường, những tình cảm nhân đạo đầu tiên của bạn; nếu không, bạn
sẽ chẳng tìm thấy được những tình cảm ấy nữa. Tuổi già đe dọa bạn, cái
tuổi già khốc liệt không để cho ta lấy lại bất cứ cái gì ta đã trót bỏ đi. Nấm
mồ còn rộng lượng hơn, vì trên mộ người ta còn đọc được mấy chữ: Ở đây
an nghỉ một người; còn trên những nét ảm đạm và lạnh ngắt của tuổi già vô
nhân đạo, ta chẳng đọc được gì cả.
Pliuskin gấp lá thư lại rồi hỏi: “- Ông có người bạn nào cần đến nông phu
trốn chủ không?”
- Cụ cũng có à? Tsitsikôp sực tỉnh, hỏi lại.
- Có, thế mới khổ! Con rể nhà tôi đã mở cuộc điều tra; nó bảo rằng chúng
mất hút, chẳng còn tăm hơi gì; nhưng cái thằng nhà binh ấy chỉ giỏi rung
rinh đôi cựa giày hơn là đến thỉnh cầu cửa quan.
- Vậy cụ có tất cả bao nhiêu?
- Độ bảy chục.
- Không có lẽ!
- Thề danh dự! Bọn ăn hại ấy chỉ biết hốc cho nhiều, còn tôi thì chết đói. Vì
vậy mà quân tạp ăn ấy năm nào cũng có mấy đứa bỏ trốn… Họ trả bao
nhiêu tôi cũng nhận. Ông khuyên bạn ông mua chúng nó cho tôi; rồi chỉ tìm