chịu nổi. Tôi đã kiệt sức và ngoài ra, tôi nhát lạnh đến nỗi sưởi mấy cũng
không thấy ấm; lẽ ra phải cử động nhiều, nhưng tôi không đủ sức. Chật vật
lắm tôi mới làm việc được mỗi ngày một tiếng, mà công việc không phải
bao giờ cũng có kết quả. Nhưng tôi không hề mất hy vọng. Đấng đã dùng
sự phiền não, những bệnh tật, những trở ngại đủ thứ để thôi thúc sự nảy nở
trong con người tôi những năng lực và những tư tưởng mà không có, thì tôi
không thể nào soạn nổi tác phẩm này. Đấng đã giúp cho tôi viết xong hơn
một nửa tác phẩm đó, chắc chắn sẽ cho tôi đủ sức hoàn thành đến cùng.
Trong khi thể xác tôi suy vi, thì tinh thần tôi càng ngày càng vững mạnh;
mà tinh thần mạnh thì rồi thể xác cũng sẽ mạnh theo. Tôi nghĩ rằng khi đã
đến lúc thì chỉ trong vài tuần là tôi sẽ hoàn thành cái công trình đã tốn của
tôi những năm năm đau khổ.
1846
