Cũng thế, trên tờ Le Point sau bài của Sebastien Fumaroli (28/8/2003) là
bài viết nồng nhiệt của Marie-Francoise Leclère (20/11/2003)...
Bốn năm lao động sáng tạo say mê của Phililppe Claudel để hoàn thành
tác phẩm Những linh hồn xám hoàn toàn xứng đáng được nhận những lời
khen tặng, đánh giá cao của giới phê bình cũng như công chúng chọn lọc
của nước Pháp.
Nhà văn viết về một thời đoạn ngắn trong Thế chiến lần thứ Nhất (1914-
1918), một cuộc chiến tranh vô nghĩa lý, nhưng ông không dựng lại những
cảnh chạm súng trực tiếp, bom rơi đạn nổ cụ thể. Chiến tranh thường trực
có mặt trong toàn bộ tác phẩm, nhưng qua tiếng gầm gừ gào thét của đạn
bom từ một không gian nào đó, có lúc xa nhưng cũng không ít lúc gần, chỉ
cách thành phố V. nhỏ bé - bối cảnh diễn ra mọi chuyện thương tâm - một
dãy đồi. Thành phố nhỏ đến mức cư dân quá quen biết nhau và các con
đường nhỏ của nó dù dài ngắn thế nào dường như bao giờ cũng giao cắt
nhau. Ở đó, một cộng đồng người ít ỏi, nhạt nhoà, mờ mờ nhân ảnh, tồn tại
đấy mà chập chờn hư thực.
Tác giả chọn một giọng kể lạ, cứ nhẩn nha chậm rãi như tự nói với chính
mình, một cuộc nói chuyện - “một cuộc nói chuyện của thời khác”. Như
ông đã bộc bạch với Clara Dupont (báo Marianne, 15/9/2003): khi viết ông
không biết trang tiếp theo sẽ được viết ra sao. “Tôi thích khi không biết
mình sẽ đi đâu”, Philippe Claudel đã thổ lộ như thế. Vì vậy có lúc người
đọc có thể sốt ruột, ngỡ là người kể chuyện đã sa đà, lan man nhưng thực ra
nội dung câu chuyện vẫn được tổ chức chặt chẽ và tâm trạng, tính cách, số
phận những con người bé nhỏ, - những “linh hồn xám” - và cả vài ba con
người độc ác, phi nhân tính như kiểm sát trưởng Destinat, đại tá Matziev -
những “linh hồn đen” - dần dần hằn nổi, để ám ảnh người đọc mãi không
thôi.
