nhân hai vị đến mức độ nào là thích hợp. Thậm chí tôi cũng không tin
là việc báo thù ở đây liên quan đến vương tước phu nhân De Robecq
nhiều như xem ra anh nghĩ, và giả sử có như vậy, thì người ta cũng
không nên chờ đợi rằng cái thú trả thù chỉ riêng thuộc các triết gia, và
khi các triết gia muốn là phụ nữ, thì phụ nữ sẽ là triết gia.
Tôi sẽ cho anh biết những gì phu nhân De Luxembourg sẽ nói với
tôi khi tôi đưa thư của anh để phu nhân xem. Trong khi chờ đợi, tôi
nghĩ là mình hiểu bà đủ để có thể đảm bảo trước với anh rằng, giả sử
bà vui lòng góp phần khiến tu sĩ Morellet được tha, thì bà sẽ không
nhận sự cảm tạ mà anh hứa hẹn với bà trong Bách khoa toàn thư, mặc
dù bà coi đó là vinh dự, bởi vì bà không hề làm điều thiện để được
ngợi ca, mà để thỏa tấm lòng tốt của bà.
Tôi chẳng quản điều gì để cổ vũ sự sốt sắng và niềm cảm thương
của phu nhân De Luxembourg vì người bị giam tội nghiệp, và tôi
thành công. Bà cố ý đi một chuyến đến Versailles, để gặp bá tước De
Saint-Florentin, và chuyến đi này rút ngắn chuyến về Montmorency,
ngài Thống chế buộc phải rời nơi đây đồng thời, để tới Rouen, nơi
Đức Vua cử ngài đến với tư cách Quan Tổng trấn miền Normandie
nhân một số biến động tại Pháp viện
Đây là bức thư bà De Luxembourg viết cho tôi hai ngày sau khi bà ra
đi (Tập D, số 23):
Tại Versailles, thứ Bảy
Ông De Luxembourg đã lên đường hôm qua vào sáu giờ sáng.
Tôi còn chưa biết liệu tôi có đi hay không. Tôi đợi tin ông, vì chính
ông cũng không biết ông sẽ ở đấy bao lâu. Tôi đã gặp ông De Saint-
Florentin, là người có hảo ý hơn cả với tu sĩ Morellet; nhưng ông ấy
thấy có những trở ngại, tuy nhiên ông hy vọng thắng được những trở
ngại này vào buổi làm việc đầu tiên với Đức Vua, trong tuần sau. Tôi
cũng đã xin miễn trục xuất tu sĩ, vì việc này có được bàn đến; người ta
