một điệu nhạc. Đôi khi, thấy Má lật đật quanh một bếp lò, tôi bảo bà:
“Má này, đây là một bản song tấu dễ thương, em thấy nó rất có vẻ làm
cho ngửi thấy mùi khét ở thuốc của Má đấy. - À! Nói thực này, bà bảo
tôi, nếu em làm thuốc của ta bị cháy, ta sẽ bắt em ăn chúng.” Vừa
tranh cãi, tôi vừa kéo bà đến bên cây đàn clavecin: chúng tôi quên
khuấy thì giờ; chất chiết xuất từ đỗ tùng hay ngải đắng bị cháy đen: bà
bôi lem luốc lên mặt tôi, và tất cả những điều này thật tuyệt diệu.
Ta thấy với ít ỏi thời gian còn dư tôi có nhiều thứ để sử dụng thời
gian ấy. Tuy nhiên tôi còn có thêm một trò vui nữa làm tăng giá trị tất
cả các trò khác.
Chúng tôi ở một nhà ngục rất ngột ngạt, thành thử đôi khi cần ra
hóng gió bên ngoài. Anet khuyên Má thuê ở ngoại ô một mảnh vườn
để trồng cây cỏ. Vườn gồm thêm một túp nhà nhỏ khá xinh xắn, mà
chúng tôi bày biện rất đơn sơ
, chúng tôi đặt trong đó một chiếc
giường; chúng tôi hay đến đó ăn chiều, và đôi khi tôi ngủ lại. Dần dần
tôi mê say chốn ẩn cư nho nhỏ này; tôi để ở đấy vài cuốn sách, rất
nhiều tranh in; tôi dùng một phần thời gian của mình để trang trí, để
chuẩn bị cho Má một điều ngạc nhiên thú vị nào đấy khi bà đến đó dạo
chơi. Tôi rời Má để đến chăm lo cho Má, để nghĩ về bà một cách vui
thích hơn; một sự trái tính trái nết nữa mà tôi chẳng biện minh cũng
chẳng lý giải, nhưng tôi thú nhận rằng sự việc là thế. Tôi nhớ có một
lần phu nhân De Luxembourg nói với tôi một cách chế nhạo về một
người đàn ông rời tình nương để viết thư cho nàng. Tôi bảo phu nhân
rằng tôi rất có thể là người đó, và lẽ ra tôi có thể nói thêm rằng đôi khi
tôi đã là người đó. Tuy nhiên khi ở gần Má tôi chưa bao giờ cảm thấy
cái nhu cầu xa bà để yêu bà hơn: vì mặt đối mặt với bà tôi cũng hoàn
toàn thoải mái như thể đang ở một mình, và điều này chưa từng xảy ra
với tôi bên bất kỳ ai khác, nam hay nữ, cho dù tôi gắn bó với họ đến
mấy. Nhưng Má rất hay có nhiều người vây quanh, và là những người
rất ít hợp với tôi, thành thử sự hờn giận và nỗi buồn chán xua tôi về
