của tôi ngăn cản tôi, mà chẳng thể nói được nguyên nhân của bệnh
thực sự nằm ở chỗ nào. Sau này, bất kể tuổi già, cùng những bệnh tật
rất thực và rất nặng, cơ thể tôi dường như đã hồi phục sức lực để cảm
nhận rõ hơn những bất hạnh, và giờ đây khi tôi đang viết những điều
này, tàn tật và xấp xỉ lục tuần, bị những nỗi đau đủ loại đè nặng, tôi
cảm thấy mình có nhiều khí lực và sức sống để đau khổ hơn là từng có
khí lực và sức sống để vui hưởng khi còn thanh xuân và đang ở giữa
lòng hạnh phúc đích thực nhất.
Để làm cho tôi kiệt quệ hẳn, thì do có đọc đôi chút sinh lý học,
tôi bắt đầu nghiên cứu môn giải phẫu, và trong khi duyệt lại vô số các
bộ phận cấu thành bộ máy cơ thể mình và sự vận động của chúng, tôi
chờ đợi thấy tất cả những thứ đó hỏng hóc hai chục lần mỗi ngày:
chẳng hề ngạc nhiên thấy mình hấp hối, tôi lại ngạc nhiên thấy mình
còn sống được, và chẳng đọc phần miêu tả một chứng bệnh nào mà tôi
lại không cho đấy là bệnh của mình. Giờ đây tôi tin chắc rằng nếu như
không ốm từ trước, thì tôi cũng phát ốm vì sự nghiên cứu tai hại này.
Thấy ở mỗi căn bệnh những triệu chứng bệnh của mình, tôi cho là
mình mắc tất cả các bệnh ấy, và tôi còn mang thêm một chứng bệnh
khác ác hại hơn nữa mà tôi cứ tưởng đã thoát được: chứng ngông
cuồng muốn khỏi bệnh; đó là một chứng khó tránh khi ta bắt đầu đọc
sách y học. Do cứ tìm tòi, cứ ngẫm nghĩ, đối chiếu, tôi tưởng tượng
rằng bệnh của tôi là một u bướu ở tim, và chính Salomon cũng có vẻ
xúc động vì ý tưởng này. Đúng lý ra thì tôi phải xuất phát từ ý kiến ấy
để vững vàng với quyết định trước đây của mình. Tôi chẳng hề làm
vậy. Tôi ráng hết sức lực của trí não để tìm xem làm thế nào có thể
chữa khỏi một u bướu ở tim, quyết tâm tiến hành việc điều trị kỳ diệu
này. Trong một chuyến đi trước đây của Anet tới Montpellier, để thăm
vườn Bách thảo và người thuyết minh là ông Sauvages, mọi người đã
bảo anh rằng ông Fizes từng chữa khỏi một u bướu như thế. Má nhớ
lại chuyện đó và nói với tôi. Chẳng cần nhiều hơn để khơi gợi trong
tôi mong muốn đến nhờ ông Fizes chẩn đoán. Hy vọng khỏi bệnh
