nhưng đam mê không còn nữa. Xen vào đó là những suy nghĩ liên
quan đến tình thế của mình, đến các bổn phận của mình, đến Má thật
nhân hậu, thật hào hiệp, người đã mang nhiều nợ nần, còn nợ nần
thêm vì những chi tiêu rồ dại của tôi, người tận lực vì tôi, mà tôi lừa
dối một cách thật vô liêm sỉ. Sự chê trách này trở nên gay gắt đến mức
cuối cùng nó thắng. Khi đến gần cầu Thánh Linh, tôi quyết định bỏ
qua chặng thị trấn Saint-Andéol, và đi thẳng. Tôi thực hiện quyết định
đó một cách can đảm, với vài tiếng thở dài, tôi xin thú nhận, nhưng
cũng với niềm thỏa mãn nội tâm mà tôi nếm trải lần đầu trong đời, khi
tự nhủ: Mình xứng đáng với sự quý trọng của chính mình, mình biết
ưu ái bổn phận hơn lạc thú. Đó là sự mang ơn đích thực đầu tiên của
tôi đối với việc học tập. Chính việc học tập đã dạy tôi suy nghĩ, đối
chiếu. Sau những nguyên lý thật thuần khiết mà tôi đã theo cách đây
không lâu, sau những quy tắc hiền minh và đức độ mà tôi đã xác lập
cho mình và cảm thấy rất tự hào khi theo đuổi, nỗi hổ thẹn vì rất ít
nhất quán với bản thân, vì làm trái lại thật sớm và thật rõ ràng những
phương châm của chính mình, đã chiến thắng khoái lạc. Có lẽ lòng tự
tôn cũng tham gia quyết định của tôi ngang với đức độ; nhưng nếu
như lòng tự tôn ấy không phải chính đức độ, thì nó cũng có hiệu quả
hết sức tương tự, thành thử đáng tha thứ nếu lầm lẫn về chuyện đó.
Một trong những lợi ích của các hành động tốt là nâng cao tâm
hồn và chuẩn bị cho nó thực hiện những hành động tốt hơn: vì sự yếu
đuối của con người lớn đến nỗi người ta phải xếp vào số các hành
động tốt việc kiêng nhịn cái xấu mà mình toan phạm vào. Vừa quyết
định xong là tôi trở thành một con người khác, hoặc đúng hơn tôi lại
trở thành con người mình trước đây, mà cái khoảnh khắc say sưa nọ đã
làm tan biến, chứa chan những tình cảm tốt và những quyết định tốt,
tôi tiếp tục cuộc hành trình với ý tốt là chuộc lỗi, chỉ nghĩ đến việc từ
nay sẽ xử sự theo luật lệ của đức độ, toàn tâm toàn ý phục vụ bà mẹ
tốt nhất trong các bà mẹ, nguyện dành cho bà sự thủy chung ngang với
niềm quyến luyến, và chẳng còn nghe theo tình yêu nào khác ngoài
