chối. Khi đó tôi có nghe phong thanh về tất cả những thủ đoạn này;
nhưng chỉ rất lâu về sau mới biết thật rõ ràng, và tôi thường phải buồn
phiền vì sự sốt sắng mù quáng và ít tế nhị của các bạn, trong khi tìm
cách dồn tôi, vốn ốm yếu, vào tình trạng cô quạnh đáng buồn nhất, lại
nghĩ là đang ra sức làm cho tôi được sung sướng, bằng những phương
kế quả thực thích hợp nhất để làm cho tôi bị khốn khổ.
Vào dịp lễ hội hóa trang năm sau, 1753, Thầy bóiđược trình diễn
tại Paris
và trong khoảng thời gian đó, tôi có thì giờ làm phần tự khúc
và phần ca vũ xen giữa các hồi. Phần ca vũ, như trong bản in khắc,
phải thực hiện từ đầu đến cuối, theo một đề tài nhất quán, mà tôi cho
là cung cấp được những cảnh rất thú vị. Nhưng khi tôi đề xuất ý tưởng
này với Nhà hát Nhạc kịch, họ chẳng buồn nghe tôi, và phải chắp nối
các bài ca các điệu vũ theo thói thường: việc này khiến cho phần ca
vũ, mặc dù đầy những ý tưởng thú vị, không hề làm giảm vẻ đẹp của
các cảnh, lại chỉ đạt kết quả rất xoàng. Tôi bỏ khúc ngâm vịnh của
Jelyotte, lấy lại khúc ngâm vịnh của mình, như sáng tác ban đầu và
như được in khắc; và khúc ngâm vịnh ấy, thú thật là có Pháp hóa đôi
chút, nghĩa là được các diễn viên kéo rê, chẳng hề khiến ai chướng tai,
mà lại thành công không kém các điệu nhạc, và ít nhất cũng tỏ ra hoàn
hảo ngang nhau, ngay cả với công chúng. Tôi đề tặng vở kịch cho
Duclos, người đã bảo vệ nó, và tuyên bố rằng đó sẽ là lời đề tặng duy
nhất của mình. Tuy nhiên tôi cũng đề tặng một lần thứ hai với sự đồng
ý của Duclos
: nhưng hẳn ông còn được tôn vinh vì ngoại lệ này hơn
là nếu tôi không thực hiện một ngoại lệ nào.
Tôi có nhiều mẩu chuyện nhỏ về vở kịch trên, song những điều
quan trọng hơn cần phải kể khiến tôi không có thì giờ dài dòng ở đây.
Có lẽ một ngày nào đó tôi sẽ trở lại ở phần phụ lục. Tuy nhiên tôi
không bỏ qua được một mẩu chuyện có thể liên quan đến tất cả những
gì tiếp theo. Một hôm tôi xem các nhạc phẩm của nam tước
D’Holbach trong thư phòng của anh; sau khi nhìn lướt qua nhiều loại,
