vận dụng trí xảo. Nhưng tôi sớm thấy nguyên lý này thực sự là quy tắc
xử thế của anh ta, và về sau tôi chỉ quá thiệt thòi cay đắng để có chứng
cứ về điều ấy. Đó là thuyết bên trong
, mà Diderot đã nói với tôi rất
nhiều, nhưng chưa bao giờ giải thích.
Tôi nhớ lại cách đây nhiều năm mọi người thường xuyên có ý
kiến với tôi rằng con người này giả dối, rằng anh ta giả bộ tình cảm,
và nhất là anh ta không yêu tôi. Tôi hồi tưởng nhiều mẩu chuyện nho
nhỏ mà ông De Prancueil và bà De Chenonceaux từng kể cho tôi về
điều này, cả hai người đều không quý trọng anh ta và ắt phải hiểu anh
ta, bởi bà De Chenonceaux là con gái bà De Rochechouart, bạn thân
của bá tước De Friese, còn ông De Francueil, khi ấy có quan hệ chặt
chẽ với nam tước De Polignac, từng sinh hoạt nhiều tại khu Hoàng
cung, đúng khi Grimm bắt đầu len chân vào đó
. Toàn thể Paris được
biết về nỗi tuyệt vọng của anh ta sau cái chết của bá tước De Friese.
Vấn đề là duy trì danh tiếng mà anh ta đã tự tạo sau những sự hà khắc
của cô Fel, và lẽ ra tôi thấy rõ hơn ai hết tính chất phách lối, nếu như
khi ấy tôi bớt mù quáng. Phải kéo anh ta đến dinh thự De Castries, tại
đó anh ta nghiêm trang diễn vai trò của anh ta, buông mình cho nỗi
thảm sầu ghê gớm nhất, sáng nào anh ta cũng ra vườn để tha hồ khóc
lóc, giữ chiếc khăn tay đẫm lệ trên mắt, chừng nào từ dinh thự nhìn
thấy được anh ta, thế nhưng tới khúc quanh của một lối đi nào đó,
những người mà anh ta không nghĩ đến lại nhìn thấy anh ta lập tức cất
khăn vào túi, và lôi ra một quyển sách. Điều quan sát này, được mọi
người lặp lại, chẳng bao lâu toàn Paris đều biết cả, rồi gần như quên
ngay. Bản thân tôi đã quên: một việc liên quan đến tôi khiến cho tôi
nhớ lại. Tôi đang nằm liệt giường trong tình trạng nguy kịch, tại phố
Grenelle: anh ta ở vùng quê; một buổi sáng anh ta hổn hà hổn hển thở
dốc đến thăm tôi, bảo rằng vừa mới tới nơi; một lát sau tôi được biết
anh ta đến từ hôm qua và mọi người thấy anh ta đi xem hát ngay tối
ấy.
