cực, với hiện tại, và dường như hiện tại là đối tượng duy nhất, của nhật kí.
Ở một góc độ nào đó, động tác ghi nhật kí cố gắng vĩnh cửu hóa hiện tại, và
chấp nhận toàn bộ mâu thuẫn với qui luật thời gian. Đúng là hồi đi ngụy,
Dưỡng chưa viết nhật kí thật. Còn những ghi chép của 2 tuần lễ, tiếp theo
buổi chiều nhọ kể trên, bị mất cả. Nhiều trang bị Dưỡng dập xóa, nhiều
trang bị xé nát, nhiều trang mất cả cuống, nhiều trang còn để cuống lại. Một
ngày tháng mười một, Dưỡng nghỉ phép về Hà Nội, tôi mang tập bản thảo
bị thương đến. Tôi đề nghị Dưỡng giải thích động tác xé nhật kí của anh.
Dưỡng nói: “Đúng là tôi viết nhật kí, để đưa hiện tại của tôi ra khỏi thời
gian, để ngày hôm nay được tồn tại, vĩnh viễn. Nhưng tôi bắt đầu nhận thấy
sự nguy hiểm của vĩnh cửu. Đã 3 mùa trôi qua, mà hiện tại của tôi ngày một
tệ hại. Sự vĩnh cửu, giống như vũng nước tù, càng vĩnh cửu càng hôi thối,
càng lắm kí sinh trùng. Chính vì vậy, tôi đã xé nhật kí. Hai tuần liền, tôi
nghĩ lung mung lắm. Người tôi rã rời. Thỉnh thoảng có vài tia chớp, lóe
trong sọ, sáng trưng. Rồi lại tối om. Tôi lo nhất là bị coòng tay đem đi: vợ
tôi đang có mang, việc làm tìm chưa ra. Nhìn đâu cũng thấy công an. Đêm
ngủ đầy ác mộng. Tôi xé nhật kí, viết rồi xé, chưa viết xong, cũng xé, mà
hiện tại vẫn hủi. Tôi lại tiếp tục nhật kí, nhưng muốn hiện tại đi nhanh hơn,
tôi còn một cách, là đánh số, vào những nhật kí. Như vậy, ngày đến sau sẽ
đẩy lùi, ra xa những ngày đến trước. Tôi chờ. Còn nghĩ nhiều, đến cuốn
trinh thám Nga. Rồi không nghĩ đến nữa. Cách đây không lâu, tôi muốn đọc
lại, mà tìm không thấy”.
Tháng mười một 1965. Cuốn sách đã làm Dưỡng ngơ ngẩn không ít ấy,
mang nhan đề TỘI ÁC VÀ TRỪNG PHẠT, là một tiểu thuyết, của đại văn
hào Đôxtôiepxki. Dưỡng đã gọi nhầm, là sách trinh thám. Tôi không biết
cuốn của Dưỡng là của nhà xuất bản nào, trong bộ sưu tập trinh thám nào.
Tôi biết, nhiều nhà văn chuyên viết trinh thám châu Âu, nhận Đốt như một
trong những ông tổ của họ. Cái đó không hề làm hại vị trí văn hào của Đốt,
mà ngược lại. Tôi cho là Dưỡng đã tìm được cuốn sách, trong một bộ sưu
tập trinh thám lèm nhèm. Nhưng qua những ám ảnh, của Dưỡng, tôi có thể
