NHỮNG NGHỊCH LÝ CỦA THỜI GIAN - Trang 129

Trước hết, đó là sức ì của tư duy và tâm lý “sống lâu lên lão làng”. Chuyển
từ một hệ thống mà lương được trả căn cứ vào quá trình “phấn đấu” và sự
“cống hiến” sang một hệ thống dựa vào sự đánh giá của thị trường là điều
không dễ. Chúng ta có thể đồng ý với nhau là người giỏi thì phải được trả
lương cao, ưng sẽ rất khó chấp nhận việc một người chỉ đáng bậc con cháu
lại được hưởng mức lương cao hơn cha chú. Tuy nhiên, cứ nghĩ mà xem:
Một kỹ sư tin học trẻ tuổi được các công ty trả lương 5 – 6 triệu đồng/tháng,
thì các cơ quan Nhà nước không thể tuyển dụng với mức lương 280-500
ngàn đồng/ tháng được. Tiền nào của ấy là quy luật nghiệt ngã của kinh tế
thị trường. Với một mức lương quá thấp so với giá lao động thực tế trên thị
trường, Nhà nước sẽ có được một đội ngũ công chức như thế nào là điều
không nói ra thì ai cũng biết.

Hai là, khả năng chi trả của Nhà nước. Tiền lấy ở đâu ra có thể là câu hỏi
dẫn mọi cố gắng cải cách vào ngõ cụt. Tuy nhiên, có vẻ như tiền là cái
không bao giờ đủ và không bao giờ dư thừa. Điều quan trọng không chỉ là
tìm cách tận thu và mở rộng các nguồn thu, mà là xác định rõ đâu là lĩnh
vực Nhà nước cần phải chi. Những việc mà thị trường và xã hội làm tốt hơn
thì không biết Nhà nước có nên tham gia quá sâu vào không? Một thực tế là
ngân sách Nhà nước có lớn bao nhiêu thì cũng nhỏ hơn tổng thu nhập của
toàn xã hội rất nhiều. Thế thì Nhà nước không thể làm thay xã hội.

Tiền tệ hóa sự bao cấp cho các quan chức cũng là một cách để có thêm kinh
phí cho cải cách tiền lương, đồng thời tiết kiệm cho Ngân sách. Một cách
khác là chuyển thẳng vào lương các khoản chi tiêu lòng vòng với mục đích
thiện ý là bổ sung thu nhập và hậu quả bất ý là tạo ra sự bất bình đẳng.

Ba là, chính sách đối với những người về hưu và các đối tượng hưởng trợ
cấp xã hội. Rõ ràng, đây không phải là những người đang làm công ăn
lương, nên không phải đối tượng trực tiếp của việc cải cách tiền lương. Tuy
nhiên, vì hai lẽ mà công cuộc cải cách không thể không chú ý đến các đối