Pháp quyền trong cuộc sống
Năm 1919, trong Bản yêu sách gửi đến hội nghị Vecxây, lãnh tụ của dân tộc
ta Chủ tịch Hồ Chí Minh (lúc đó là Nguyễn Ái Quốc) đã đưa ra đòi hỏi về
việc “Trăm điều phải có thần linh pháp quyền” (Hồ Chí Minh, Yêu cầu ca,
Báo Nhân dân, ngày 30/1/1977). Bên cạnh độc lập dân tộc, pháp quyền là
giá trị mà dân tộc ta đã theo đuổi trong gần một thế kỷ qua. Hiện nay, sự
nghiệp đổi mới ngày càng thu được những thắng lợi to lớn, pháp quyền
đang từng bước được khẳng định trong đời sống của xã hội ta.
Nghị quyết của Ủy ban thường vụ Quốc hội về việc “bồi thường thiệt hại
cho người bị oan do người có thẩm quyền trong hoạt động tố tụng hình sự
gây ra” (17/3/2003) là một thành tựu mới của pháp quyền.
Trước hết, Nghị quyết thực chất là một văn bản quy phạm pháp luật. Với tư
cách là pháp luật, Nghị quyết đã áp đặt chế tài đối với tất cả các cơ quan có
quyền nhân danh Nhà nước để điều tra, truy tố, buộc tội và xét xử. Theo
Điều 10 của Nghị quyết, các cơ quan có trách nhiệm bồi thường thiệt hại là
các “cơ quan có thẩm quyền trong hoạt động tố tụng hình sự”. Có thể liệt kê
vào danh sách này một số cơ quan đầy quyền lực sau đây: Công an, Viện
kiểm sát, Tòa án, Kiểm lâm, Hải quan... Đây là một ví dụ rất ấn tượng về vị
trí tối cao của pháp luật. Pháp quyền có nghĩa là không một ai có thể đứng
trên pháp luật.
Với sự ra đời của Nghị quyết, nguyên tắc mọi chủ thể đều bình đẳng trước
pháp luật một lần nữa đã được khẳng định. Trên đất nước ta, không tồn tại
một thứ pháp luật dành cho quan và một thứ pháp luật dành cho dân. Pháp
quyền có nghĩa là bình đẳng trước pháp luật. Pháp luật điều chỉnh hành vi
không chỉ của các công dân mà của cả các cơ quan công quyền. Từ trước
đến nay, chúng ta thường thấy pháp luật áp đặt chế tài đối với những cá
