NHỮNG NGHỊCH LÝ CỦA THỜI GIAN - Trang 205

Làm luật như một cách phản ứng trước các vấn đề của cuộc sống có những
ưu điểm rất dễ nhận thấy như sau:

Một là, nhắm vào các vấn đề cấp thiết của cuộc sống thì xác định đúng ưu
tiên. Trong đời sống của mỗi cá nhân, cũng như của cả cộng đồng, thời gian
và các nguồn lực bao giờ cũng là những đại lượng hữu hạn. Do sự hữu hạn
này, nên làm việc này thì buộc lòng phải thôi làm việc kia,”bế em thì thôi
quét nhà”. Vấn đề là phải xác định được việc gì cần phải làm trước - “bế
em” hay “quét nhà”. Hai việc này có vẻ đều quan trọng như nhau. Và rủi ro
là chúng ta thường không chọn đúng hoặc cố sức làm cho được cả hai việc
cùng một lúc. Làm cả hai việc một lúc thường chẳng làm được việc nào cho
đến nơi, đến chốn. Dàn trải trong đầu tư xây dựng cơ bản gây ra những tốn
kém và thất thoát không kể xiết như thế nào là điều tất cả chúng ta đều biết.
Dàn trải trong hoạt động lập pháp có thể còn gây ra thất thoát, lãng phí lớn
hơn rất nhiều.

Hai là, nhắm vào các vấn đề có thật để xử lý thì khắc phục được tình trạng
sự điều chỉnh bị lạm dụng. Sự điều chỉnh nhiều khi là cần thiết. Tuy nhiên,
nếu xã hội và con người bị điều chỉnh quá mức thì khả năng tự chủ và tự
chịu trách nhiệm sẽ bị hạn chế.

Cuộc sống và nền kinh tế thị trường đòi hỏi bạn phải hàng ngày, hàng giờ
dám chấp nhận rủi ro và dám quyết đáp. Thế nhưng, nếu pháp luật bắt buộc
bạn phải xin phép, bạn không thể không xin phép; pháp luật bắt buộc bạn
phải chờ thủ tục, bạn không thể không chờ thủ tục. Các cơ hội vì thế sẽ trôi
qua. Những điều như vậy xảy ra với một cá nhân cũng như với cả xã hội.
Và hậu quả là những tiềm năng to lớn của xã hội sẽ bị trói chặt. Rủi ro này
là rất khó tránh vì tất cả các bộ ngành đều mong muốn có được ngày càng
nhiều hơn quyền quản lý, mà thực chất là quyền điều chỉnh hành vi.

Điều chỉnh là cần thiết. Nhưng sự cần thiết đó phải được xác nhận bởi nhu
cầu phải xử lý một vấn đề đang phát sinh của cuộc sống, chứ không phải