đều cần thị trường tiêu thụ, thì có lẽ, việc làm không nằm ở khâu sản xuất
chúng ra nhiều hơn nữa, mà ở khâu bán chúng như thế nào. Ở khâu này,
chúng ta sẽ có vô số việc làm từ các dịch vụ vận chuyển, bảo quản, chế
biến, bán buôn, bán lẻ, đến dịch vụ tư vấn, tiếp thị, quảng cáo, xây dựng
thương hiệu, làm giá, xuất nhập khẩu, nghiên cứu và phát triển v.v. và v.v.
Điều quan trọng là phải tạo cơ hội cho các lực lượng và các thiết chế của thị
trường hình thành và phát triển. Tâm lý “trọng nông, ức thương” và thói
quen chỉ coi trọng việc “đẩy mạnh sản xuất” không khéo sẽ dẫn chúng ta
vào ngõ cụt.
(Nhân đây, chuyển dịch cơ cấu trong nông nghiệp không phải là cái gì khác
ngoài việc chuyển dịch sản xuất theo thị trường. Nghĩa là chuyển từ việc
sản xuất những thứ không bán được sang những thứ bán được, từ những thứ
bán ít lời sang những thứ bán nhiều lời hơn. Trong toàn bộ sự nghiệp
chuyển dịch rầm rộ này, rủi ro lớn nhất cho những người nông dân là sự
thiếu hiểu biết về thị trường và các quy luật của nó).
Trở lại với vấn đề thất nghiệp, mở rộng dịch vụ để giải quyết việc làm, có
lẽ, không chỉ đúng cho nông nghiệp mà còn cho cả nền kinh tế nói chung.
Trong cơ chế thị trường, sự tăng trưởng kinh tế phụ thuộc rất nhiều vào nhu
cầu của người tiêu dùng. Do thu nhập của dân cư đã được nâng lên một
bước, đặc biệt là những cư dân thành thị, nhu cầu của con người đang trở
nên ngày càng cao và đa đạng, phong phú hơn. Đó là các nhu cầu ăn ngon,
mặc đẹp, được bảo hiểm, được sang trọng, được sành điệu, được an toàn,
được thưởng thức âm nhạc, phim ảnh, được rèn luyện sức khỏe… Chưa nói
đến các nhu cầu khác kiểu như cắt tóc, gội đầu, hát karaoke... Đằng sau vô
tận những nhu cầu này là vô tận những cơ hội làm giàu. Ngoài ra, những
người dân thành thị có thu nhập cao đang từ bỏ dần thói quen tự mình làm
lấy tất cả (Thói quen đã triệt tiêu nhiều loại hình dịch vụ dưới thời kỳ bao
cấp) từ sửa điện, sửa xe, may quần, vá áo đến sơn cửa, chữa nhà… Không
tự mình làm lấy thì phải mua dịch vụ của người khác. Đây thật sự là tiền đề
kinh tế-xã hội quan trọng để mở rộng lĩnh vực dịch vụ nhằm thu hút lao
