vọng cũngchiến đấu với súng hỏa mai và cung tên, với gậy gộc và đá”. Bên
cạnh họ, tuy ít ỏi nhưng trong hàng ngũ tướng lĩnh vẫn có những người yêu
nước chân thành, đặc biệt là những võ quan xuất thân từ những tầng lớp
dưới. Những viên tướng này cùng những đội quân vốn là nông dân nghèo
chạy nạn khỏi các vùng bị giặc Thổ tàn phá, chiếm đóng hoặc trốn khỏi
cuộc sống khổ nhục ở các điền trang, đã lập nên cả một hệ thống biên thành
dọc theo vùng giáp ranh với quân Thổ để báo tin và ứng cứu lẫn nhau. Họ
đã đánh tan hết bao nhiêu đội quân Thổ kéo đi ăn cướp. Hơn nữa, những
viên tướng này nhiều khi cùng với một đội quân nhỏ nhưng đồng lòng,
trong một tòa thành đơn độc không có sự cứu viện của triều đình, đã có thể
chặn đứng cả một đạo đại quân Thổ trong nhiều ngày, đôi khi còn giữ vững
được đến cùng, bẻ gãy cả cuộc viễn chinh của địch. Những kỳ công đó nổi
bật trên nền trời đen tối của xã hội Hung thời bấy giờ như những ngôi sao,
trong đó Eghe là ngôi sao sáng nhất. Chúng ta thấy dường như tác giả đã
dành doàn bộ tâm hồn mình cho việc mô tả lại toàn bộ cuộc chuẩn bị chiến
đấu và hơn năm tuần quyết chiến ở Eghe. Có thể nói ít có cuốn tiểu thuyết
lịch sử mô tả được tỉ mỉ, chính xác và sinh động như vậy. Gấp cuốn sách lại
chúng ta vẫn như nghe vang trong tai lời thề quyết tử và tiếng đại bác vang
rền, tiếng gương giáo chạm nhau, tiếng hô “Giết! Giết!”, và tự nhiên chúng
ta liên tưởng đến khí phách anh hùng và lời thề “sát Thát” của quân dân đời
Trần.
Chiến công của quân dân Eghe hồi đó đã vang lừng trong nước và cả ở
nước ngoài. Sau ngày chiến thắng, biết bao chính khách ở châu Âu đã kéo
đến Viên để chúc mừng Pheđinan I – kẻ không hề có chút công lao nào,
thậm chí còn có tội với miền đất đai Hung mà hắn cai trị - và để ngắm nghía
những lá quân kỳ cướp được của giặc Thổ mà quân dân Eghe đã gửi về
triều. Nhưng chỉ với cuốn tiểu thuyết của Garđônhi, chiến tích Eghe mới
thực sự trở thành một điển hình bất hủ, trước công luận, trước lịch sử, về
tinh thần yêu nước và lòng dũng cảm của nhân dân Hung hồi thế kỷ 16.
Chúng tôi đã dịch cuốn sách này với tất cả tấm lòng mến phục gan dạ và
mưu trí của quân dân Eghe, với tất cả những tình cảm thắm thiết với đất
