những hình ảnh ấy say mê một cách xót xa. Những hình ảnh ấy đã đến mãi
với anh, rầu rầu như một bóng mơ, nó làm cho quê hương thiêng liêng hiển
hiện trước mắt. Có thể nói đó là hình dung của nước Pháp, anh yêu những
hình ảnh ấy, anh gợi nó lên nguyên hình, như hệt ngày xưa, anh bám chặt lấy
nó, anh không muốn thay đổi một tí gì cả, bởi vì anh quý chuộng vẻ mặt Tổ
Quốc cũng như vẻ mặt mẹ anh.
Bởi thế tác giả xin được phép nói về sự vật quá khứ như còn hiện tại, bạn
đọc nhớ cho và cho phép tác giả kể tiếp.
Jean Valjean rời bỏ ngay đại lộ và đi vào các đường phố. Ông cố rẽ ngoặt
rất nhiều bận, một đôi khi ông quay trở lại một quãng, đột ngột, để xem cho
chắc là không ai đuổi theo mình. Đó là mánh khóe của con nai bị săn đuổi.
Cách ấy có nhiều cái lợi, cái thứ nhất là nó đánh lừa người đi săn và chó săn
bằng những vết chân chồng dấu ở những chỗ đất mềm. Gặp trường hợp như
thế, trong đạo săn bắn, người ta gọi lóng là con nai đã trườn.
Đêm hôm ấy là một đêm trăng tròn. Jean Valjean thấy như thế rất lợi bởi
vì mặt trăng còn thấp, trong các đường phố bóng tối và ánh sáng in thành hai
mảng, Valjean có thể tiến men theo các dãy phố, bên phía bóng tối và nhìn
rõ ra phía sáng trăng. Ông quen nghĩ rằng như thế thì ông cũng chẳng thấy gì
bên phía bóng tối. Và ông tin chắc rằng không có ai lần mò theo ông trong
các ngõ ngách quanh phố Poliveau.
Cosette không hỏi một câu nào cả, lặng lẽ đi theo. Sáu năm đau khổ trong
tuổi thơ ấu đã rèn luyện cho nó một tâm hồn cam chịu. Vả lại nó đã làm quen
với tính kỳ quặc của Valjean, nó cũng quen thấy những cái bất ngờ của số
mệnh. Hơn thế, có Valjean, thì Cosette chẳng thấy có gì đáng sợ nữa.
Jean Valjean cũng không hơn gì Cosette, ông không biết mình đi đâu.
Ông tin cậy Chúa cũng như Cosette tin cậy ông. Ông cảm thấy bàn tay ông
cũng đương ở trong tay một người lớn hơn, một người vô hình, người ấy
đương dắt dẫn ông đi. Ông không có ý định, không có chương trình, không
dự tính. Ông cũng chưa tin chắc rằng đó là Javert. Mà nếu có Javert thì chắc
gì Javert đã nhận ra Jean Valjean? Ông không cải trang là gì? Người ta cho
là ông đã chết rồi kia mà! Những mấy ngày gần đây có những hiện tượng
không thường. Thế là đủ cho Jean Valjean quyết định không trở về nhà
Gorbeau nữa. Ông tìm một cái hốc để trốn tạm như một con thú bị đuổi khỏi
