I
MỘT PHÒNG KHÁCH NGÀY TRƯỚC
Khi lão Gillenormand còn ở phố Servandoni, lão thường lui tới mấy
phòng khách rất đứng đắn và rất quý phái. Tuy là tư sản, lão Gillenormand
cũng được tiếp đón. Vốn đã là người lịch thiệp, thông minh, lại đươc dư luận
gán cho nhiều điều thông minh, lão hóa ra thông minh bội phần, cho nên lão
được người ta tiếp rước niềm nở, mong đợi khao khát.
Chỉ nơi nào lão có thể thống trị được lão mới đến. Có những người muốn
có ảnh hưởng, muốn được mọi người chú ý đến mình với bất cứ giá nào. Nếu
không là người tiên tri thì là thằng hề. Lão Gillenormand không thuộc loại
người này. Lão vẫn ngự trị trong các phòng khách Bảo Hoàng mà lão lui tới,
nhưng vẫn giữ nguyên vẹn lòng tự trọng của lão. Ở đâu lời nói của lão cũng
có uy tín. Lão đã đối đáp với ông De Bonald và cả ông Bengy Puy Vallée.
Vào khoảng 1817, thường lệ không mấy khi sai, mỗi tuần hai buổi chiều
lão lại chơi nhà bà Nam Tước T. ở phố Férou, gần nhà lão. Bà này là một
người đứng đắn và đáng kính, chồng bà hồi sinh thời, dưới thời vua Louis
XVI làm đại sứ nước Pháp ở Berlin. Nam Tước De T. thuở bình sinh say mê
những chuyện viễn ảo thôi miên, đã chết trong khi bỏ nước Pháp ra ngoài,
không còn chút gia sản nào ngoài mười cuốn sách chép tay, gáy da đỏ, in
chữ vàng, những hồi ký rất lạ lùng về Mesmer và cái thùng của ông ta.
Bà De T. vì giữ phẩm giá của mình, nên đã không xuất bản những hồi ký
đó và đã sống với một lợi tức công trái nhỏ còn rớt lại không biết vì sao. Bà
T. xa lánh triều đình, nơi bà cho là phức tạp, bà sống trong một khung cảnh
ẩn dật cao quý và thanh bạch. Vài người bạn mỗi tuần hai buổi đến họp trong
phòng khách của bà quả phụ ấy; phòng khách này là một phòng khách Bảo
Hoàng thuần túy. Người ta uống trà, rồi tùy theo thời thượng thích ưu sầu
hay sôi nổi, người ta hoặc thở than hay thốt lên những lời kinh tởm về thời
đại, về hiến chương, về phái Bonaparte, về cái băng xanh ban phí cho bọn tư
sản giày vò, về xu hướng khuynh tả của vua Louis XVIII và người ta thì
thầm với nhau về những hy vọng mà Đức Ông, sau này là vua Charles X,
nhen nhúm.
