14. Những đợt gió dữ đầu tiên
1926 - 1927
Hoàn cảnh chi phối con người, con người không chi phối được
hoàn cảnh.
HERODOTUS, Sử ký
CƠN CUỒNG ĐẦU CƠ
Không có một vấn đề nào lại gây ra nhiều tranh cãi, bất
đồng, hiềm khích và rối loạn ngay trong nội bộ Hệ thống Dự trữ
Liên bang bằng việc phải làm thế nào với thị trường chứng khoán.
Phố Wall đã luôn là một cái bóng mờ khổng lồ ngự trị trong tâm
linh người Mỹ. Charles Dickens, trong lần viếng thăm nước Mỹ vào
năm 1842, đã không khỏi choáng váng trước niềm đam mê đầu cơ
của người dân sở tại và khát khao “kiếm cả gia tài từ hai bàn tay
trắng.” Sau cuộc hoảng loạn năm 1884 trên Sàn chứng khoán New
York, tạp chí The Spectator ở London đã bình luận, “Dân Anh, dù có
ham đầu cơ đến đâu, vẫn sợ cảnh nghèo đói. Dân Pháp thì ra sức né
tránh trò này. Dân Mỹ cứ có một triệu trong túi lại đem đi đầu cơ
mong thắng gấp mười, và lỡ có thua hết, anh ta lại ung dung nhận
một chân thư ký quèn mà chẳng mảy may than phiền gì. Cái lối
phớt tỉnh trước mọi sự chi ly bần tiện này thật đáng khen ngợi, song
nó cũng tạo ra một quốc gia của những con bạc suy đồi nhất thế
giới.”
Điều đáng ngạc nhiên là, mặc dù toàn dân đều hăm hở lao vào
các trò cá cược cổ phiếu, song thị trường Mỹ chưa bao giờ có quy mô
vượt trội cả. Năm 1913, tổng giá trị của các cổ phiếu phổ thông là 15
tỷ đô-la, tương đương với quy mô thị trường cổ phiếu Anh, vốn dựa
