Phần IV. MỘT CƠN BÃO KHÁC 1928 –
1933
16. Lao vào cơn lốc
1928 - 1929
Có những thời điểm đặc biệt trong đó rất nhiều những kẻ ngu
ngốc sở hữu rất nhiều những đồng tiền ngu xuẩn. Một đôi khi,
tiền của những kẻ này – là như chúng ta vẫn gọi là dòng vốn mù
của quốc gia - đặc biệt lớn và đáng thèm muốn; nó tìm đến với kẻ
nào thèm khát nó, và sẽ xuất hiện sự “dư thừa”; khi nó tìm thấy ai
đó, sẽ xuất hiện sự “đầu cơ”; và khi nó bị xâu xé, sẽ xuất hiện
“khủng hoảng”.
WALTER BAGEHOT
Người khổng lồ của huyền thoại Phố Wall, Jesse Livermore
từng nhận xét rằng: “Người ta có thể thao túng một vài cổ phiếu
nhưng không một ai có thể lũng đoạn nổi cả thị trường chứng khoán”.
Bằng nhận xét đó, ông muốn nói rằng trong khi người ta có thể dự
đoán trước được những yếu tố làm một cổ phiếu nhất định tăng
hay giảm giá, toàn bộ thị trường chứng khoán lại được điều khiển bởi
những dao động thường xuyên của lòng tin, một tác nhân vô hình và
khó nắm bắt đến nỗi nó dường như nằm ngoài tầm nhận thức
của hầu hết mọi người. Hiện tượng bong bóng chứng khoán diễn ra
vào cuối những năm 1920 và kéo theo nó sự sụp đổ của toàn bộ thị
trường chính là bằng chứng rõ ràng nhất cho nhận định trên.
