Các cự phú ở làng Đại Điền, Mỏ Cày, Bến tre
Tỉnh Bến Tre gồm 3 cù lao lớn: Cù lao Minh, cù lao Bảo, cù lao An Hoá.
Làng Đại Điền nằm trên cù lao Minh, là nơi đất đai trù phú, nước ngọt
quanh năm, ruộng vườn tươi tốt. Quận Mỏ Cày là quê hương của nhiều nhà
giàu thuở xưa của Nam Kỳ. Những người được gia đình cho qua Pháp du
học đợt đầu tiên là các ông Bùi Quang Chiêu, Dương Văn Giáo, Dương
Văn Tây. Thuộc hàng cự phú Đại Điền người ta thường kể ông Hương
Liêm (Huỳnh Ngọc Khiêm), ông Phủ Kiểng (Nguyễn Duy Hình), ông Hội
đồng Hoài, dân địa phương quen gọi ông Phó Hoài vì trước ông có làm Phó
Tổng. Không rõ làng Đa Phước cuối thế kỷ 19 và Đại Điền đầu thế kỷ 20,
là cuộc đất có hàm rồng hay long mạch mà phát sinh nhiều nhà giàu lớn,
con cháu đỗ đại, rân rất nhiều thế hệ.
Theo lời thân mẫu nhà văn Xuân Vũ, là người cố cựu tại địa phương,
năm nay 87 tuổi, còn minh mẫn, kể lại nhiều chi tiết về nguồn gốc sự giàu
có của các gia đình kể trên. Dương Văn Giáo thuở nhỏ học trường
Chasseloup, rồi gặp thế chiến thứ nhứt xảy ra (1914- 1918), mới xin làm
thông ngôn cho toán lính thợ qua Âu Châu chiến đấu, tiếp liệu cho mặt trận
của Pháp chống Đức. Qua Pháp, ông Giáo được thăng cấp quan Hai (trung
uý), có chiến công được nhiều huy chương của Pháp. Chiến tranh chấm dứt,
ông xin ở lại, theo học trường thuộc địa (école Coloniale) ngành Luật. Tốt
nghiệp, ông Giáo được bổ làm trạng sư, nhập Pháp tịch, lại gia nhập hội
Nhân Quyền, cho nên dầu phải đi bộ chớ không bao giờ ngồi xe kéo (vì luật
Nhân Quyền không cho phép). Ông Giáo có người anh tên Tây, vì lúc nhỏ
ông Giáo còn có tên Du (Tây Du). Ở Pháp, luật sư Giáo có vợ đầm, nhưng
là người tích cực tranh đấu cho nền độc lập nước nhà. Lúc ở Pháp, Giáo là
bạn đồng học với ông Nehru (Thủ tướng Ấn Độ sau này) và Hoàng thân
Thái Lan Luang Pradit, về sau làm Bộ trưởng trong nội các Thái năm 1945.
Ông Nehru từng ngỏ lời muốn gả em gái cho Dương Văn Giáo nhưng vì
ông Giáo đã có vợ. Ông Dương Văn Giáo sinh năm 1888 tại Đa Phước Mỏ
Cày, đậu Tiến sĩ Luật năm 1926, từng tranh đấu với các ông Bùi Quang
Chiêu, Diệp Văn Kỳ, Nguyễn Thế Truyền, Nguyễn An Ninh chống lại chế
